Embedded Files
MINDFULNESS
Ý THỨC VÀ CƠ CHẾ TỰ ĐỘNG CỦA TÂM TRÍ
Ý THỨC VÀ CƠ CHẾ TỰ ĐỘNG CỦA TÂM TRÍ
Ý thức là cơ chế nhận thức của tâm trí, cho phép chúng ta nhận biết, phân tích và tổng hợp thông tin từ bộ nhớ hoạt động (la mémoire de travail). Nói cách khác, ý thức chỉ có thể nhận thức được những gì đang diễn ra ngay bây giờ và tại đây, nơi mà tâm trí đang hướng sự chú ý đến.
Ví dụ, những thông tin giác quan mà bạn chú ý tới có thể là những gì bạn nhìn thấy, nghe thấy, hoặc cảm nhận về mùi vị và cảm giác cơ thể. Bạn cũng có thể ý thức được cảm xúc và suy nghĩ của mình trong khoảnh khắc hiện tại, vị trí của bạn, hoàn cảnh xung quanh và ý nghĩa của những gì đang diễn ra.
Ý thức giúp chúng ta nhận biết mối quan hệ giữa bản thân và môi trường xung quanh, cũng như quan hệ với thời gian, tức là nhận thức được mối liên hệ giữa bạn ở hiện tại với chính mình trong quá khứ và tương lai. Nhờ ý thức, chúng ta có khả năng tự chủ, từ việc đưa ra quyết định, lựa chọn hành vi cho đến điều hòa cảm xúc và suy nghĩ. Theo cách nói phổ biến, chúng ta thường đồng nhất ý thức với “tôi” hoặc “tôi có ý thức”.
Tuy nhiên, khi tâm trí hoạt động tự nhiên mà không có sự can thiệp, ý thức chỉ chiếm khoảng 5%-7% thời gian hoạt động của tâm trí trong một ngày. Phần lớn còn lại (93%-95%) diễn ra theo cơ chế tự động và nằm ngoài phạm vi nhận thức của chúng ta.
Theo mô hình topo của Sigmund Freud, phần hoạt động này của tâm trí diễn ra trong Vô thức, nơi chứa đựng các thông tin, trải nghiệm, cấu trúc tâm lý và mẫu hành vi phản ứng đã được hình thành và củng cố qua thời gian. Ngoài ra, vô thức còn chứa các xung động và thôi thúc mà xã hội hoặc cá nhân không chấp nhận, như xung động tình dục, thôi thúc gây hấn hoặc mong muốn bị kìm nén. Những yếu tố này bị đẩy ra khỏi ý thức để bảo vệ sự cân bằng của tâm trí.
Một phần nhỏ các hoạt động tự động của tâm trí có thể được nhận thức, được Freud gọi là Tiền ý thức. Đây là vùng đệm giữa ý thức và vô thức, nơi chứa đựng các tư liệu có thể trở thành ý thức khi tâm trí chú ý đến chúng.
Do đó, để nhận thức được một phần cơ chế tự động của tâm trí, thông tin phải được đưa từ Vô thức vào Tiền ý thức, và tâm trí cần hướng sự chú ý đến nó. Đây là cách mà tâm trí tự động có thể được làm sáng tỏ trong lĩnh vực ý thức.
MỘT VÍ DỤ – TÌNH HUỐNG CÓ THỂ XẢY RA KHI LÁI XE
MỘT VÍ DỤ – TÌNH HUỐNG CÓ THỂ XẢY RA KHI LÁI XE
Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe máy trên con đường quen thuộc với kỹ năng thành thạo. Dù lái xe là một hoạt động phức tạp, bạn không cần phải có ý thức kiểm soát từng chi tiết nhỏ lẻ của nó. Các hành vi và thông tin diễn ra tự động giữa vô thức và tiền ý thức, cho phép bạn đồng thời thực hiện nhiều việc khác ngoài việc lái xe. Đôi khi, tâm trí sẽ gửi những tín hiệu cảnh báo nhỏ, hướng sự chú ý của bạn vào một chi tiết cụ thể để đưa ra quyết định phù hợp.
Chẳng hạn, bạn đang thư thái lái xe, ngắm nhìn xung quanh, và nhận ra một cửa hàng mới khai trương với tấm biển giảm giá bắt mắt. Đột nhiên, bạn nghe thấy tiếng còi, và từ khóe mắt bạn thoáng thấy một người đang rẽ từ ngõ ra, có khả năng sẽ cắt ngang đầu xe bạn. Ngay lập tức, bạn cảm nhận tim mình thót lại, nhịp đập nhanh hơn, hoặc bạn có thể nín thở. Mọi thứ xung quanh dường như chậm lại một chút, trong khi tâm trí của bạn trở nên sáng suốt hơn.
Điều thú vị là, trước khi bạn nhận ra nguy hiểm, tâm trí vô thức đã xử lý tình huống. Nó tiếp nhận thông tin, phân tích, tổng hợp và đưa ra các phương án phản ứng một cách tự động. Chỉ có một phần của thông tin này được chuyển lên tiền ý thức, để khi bạn hướng sự chú ý vào đó, bạn sẽ nhận thức được tình huống.
Khi ý thức của bạn nhận ra sự việc, nhiệm vụ của nó chỉ là lựa chọn phương án tối ưu nhất từ những gì vô thức đã chuẩn bị. Bạn sẽ quyết định giảm ga và phanh hay ngoặt tay lái (với góc độ và tốc độ phù hợp) để tránh va chạm.
Giả sử, bạn đã chọn phương án tốt nhất và mọi thứ diễn ra suôn sẻ. Bạn tiếp tục hành trình một cách vui vẻ và an toàn. Chỉ vài phút sau, có thể bạn sẽ tạm quên đi sự việc cụ thể đã diễn ra, vì ý thức của bạn đã chuyển sang chú ý tới những thông tin khác. Tuy nhiên, nếu cần, bạn vẫn có thể nhớ lại ngay và kể cho ai đó về tình huống vừa qua.
Khi các thông tin của sự việc này rời khỏi tiền ý thức và quay trở lại vô thức, bạn sẽ khó có thể nhớ lại chi tiết, trừ khi thông tin đó được đưa trở lại tiền ý thức. Dù vậy, trải nghiệm này sẽ trở thành một phần của kiến thức và hành vi trong vô thức của bạn, giúp củng cố hoặc điều chỉnh cách bạn xử lý các tình huống tương tự (như khi lái xe máy) trong tương lai.
DỪNG VÒNG LẶP CỦA NHỮNG BẤT HẠNH XƯA CŨ
Trong suốt cuộc đời, đặc biệt là thời thơ ấu, chúng ta tích lũy vô số thông tin, trải nghiệm, cảm xúc, quan niệm, niềm tin, cách phản ứng và cư xử. Những ký ức tổn thương, những mong muốn, khao khát hay ước mơ bị chối bỏ cũng được lưu trữ trong tâm trí. Phần lớn những tư liệu này bị dồn nén vào vô thức, nơi chúng không được chúng ta nhận thức rõ ràng. Tuy nhiên, dù không nhận ra, những yếu tố này vẫn gây ra xung động, bất an, áp lực và căng thẳng, ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc, quyết định và hành vi của chúng ta. Chúng chi phối toàn bộ cuộc sống, từ cách chúng ta hành động đến cách chúng ta cảm nhận.
Phần lớn thời gian, chúng ta vô thức hành động theo những xu hướng này, dẫn đến việc lặp lại những sai lầm cũ, đặt mình vào các tình huống tương tự, kết giao với những kiểu người quen thuộc và gặp lại những vấn đề như trước. Kết quả là, chúng ta phản ứng theo cùng một cách, dẫn đến đau khổ và bất hạnh lặp đi lặp lại. Đôi khi, chúng ta có thể cảm nhận được những thôi thúc vô hình điều khiển mình, nhưng không thể hiểu được nguyên nhân sâu xa, và khó cưỡng lại sự thúc đẩy mạnh mẽ đó. Sự thiếu ý thức này khiến cuộc sống trở nên thiếu tự chủ, thiếu sáng suốt và mất cân bằng.
Vì vậy, các lộ trình đồng hành của Sophro Pháp Việt đề xuất hai nền tảng cơ bản để giúp bạn lấy lại sự cân bằng:
Đưa các dữ liệu bị dồn nén từ vô thức lên vùng tiền ý thức, nơi chúng có thể được nhận thức.
Mở rộng phạm vi và chất lượng của ý thức, giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân.
Khi các dữ liệu bị dồn nén được nhận thức một cách rõ ràng, các xung động và ảnh hưởng của chúng sẽ giảm dần tự nhiên. Chỉ khi đó, quá trình tìm lại cân bằng – hay còn gọi là quá trình chữa lành – mới thực sự bắt đầu.
TRẠNG THÁI Ý THỨC THAY ĐỔI (EMC)
Sophrologie và Thôi miên trị liệu là những phương pháp làm việc với vùng tiền ý thức, nhằm kết nối ý thức với vô thức bằng cách đưa tâm trí vào trạng thái ý thức thay đổi (EMC - l'état modifié de conscience).
Trong trạng thái đặc biệt này, sóng não hoạt động ở mức alpha, chậm hơn so với sóng beta thường xuất hiện khi chúng ta tỉnh táo. Đây là một trạng thái hoàn toàn tự nhiên, thường xuất hiện khi chúng ta vừa bước vào hoặc vừa thoát ra khỏi giấc ngủ, trong các giấc mơ tỉnh thức (lucid dream), hoặc khi chúng ta đắm chìm vào sáng tạo nghệ thuật, đọc sách hay thiền định.
Trong bối cảnh các liệu pháp tâm lý như Sophrologie hoặc Thôi miên trị liệu, chuyên gia sẽ giúp thân chủ đưa tâm trí vào trạng thái EMC này để đưa thông tin từ vô thức lên vùng tiền ý thức. Trạng thái EMC cho phép chúng ta tiếp cận và khai thác những thông tin ẩn kín, mà thông thường không thể nhận thức được trong trạng thái ý thức bình thường. Nhờ vậy, các yếu tố quan trọng trong cuộc sống của thân chủ có thể được làm sáng tỏ.
Thông qua trạng thái EMC, các liệu pháp có thể mang lại hiệu ứng giảm đau, kích hoạt khả năng tự phục hồi, và tạo sự cân bằng giữa hai bán cầu não – một bên là logic, lý trí và bên kia là trực giác, sáng tạo. Điều này giúp thân chủ tự nhiên vượt qua những tắc nghẽn về ý thức, đồng thời dễ dàng tiếp cận với các tiềm năng ẩn sâu mà mỗi người đều sở hữu.
Xem thêm:
Liệu pháp Sophrologie | Thôi Miên Trị Liệu
NHẬN THỨC CHỦ ĐỘNG MINDFULNESS
Nếu phần lớn các hoạt động của tâm trí diễn ra theo cơ chế tự động, thì việc mở rộng ý thức sẽ giúp chúng ta sống tỉnh thức hơn, chất lượng hơn, đồng thời cảm nhận cuộc sống một cách sâu sắc và toàn diện hơn. Quan trọng nhất, nó mang lại cho chúng ta sự tự chủ cao hơn trong suy nghĩ và hành động. Một trong những kỹ thuật hiệu quả nhất hiện nay để mở rộng ý thức là Nhận thức chủ động (Mindfulness).
Nhận thức chủ động là một phương pháp tâm lý hiện đại, được sử dụng rộng rãi ở phương Tây. Trọng tâm của phương pháp này là hướng sự chú ý có chủ đích vào khoảnh khắc hiện tại, giúp nhận thức được trọn vẹn những gì đang diễn ra mà không phán xét. Điều này cho phép chúng ta mở rộng lượng thông tin và nâng cao chất lượng nhận thức, từ đó giúp chúng ta sống tỉnh thức và chủ động hơn trong cuộc sống hàng ngày.
Khái niệm Mindfulness có nguồn gốc từ thiền chánh niệm truyền thống Vipassana trong Phật giáo. Khi được chuyển thể và cải tiến để phù hợp với tiêu chuẩn y học phương Tây, các yếu tố liên quan đến tín ngưỡng tôn giáo đã được lược bỏ. Nhờ đó, Mindfulness đã trở thành một kỹ thuật mở rộng nhận thức có ý thức, phù hợp với mọi đối tượng, và ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong y học, tâm lý trị liệu và tâm lý ứng dụng.
TRẠNG THÁI Ý THỨC MỞ RỘNG
CÁCH TIẾP CẬN ĐẶC BIỆT CỦA SOPHRO PHÁP VIỆT
Sau hơn 19 năm nghiên cứu, thực hành và luyện tập Vipassana (với chứng chỉ Mindfulness Educator và International Practitioner of Holistic Medicine), chuyên gia Sophrologue GOIX VŨ đã đề xuất một phương pháp tiếp cận độc đáo, kết hợp một cách khoa học và phi tôn giáo giữa Sophrologie và Nhận thức chủ động (Mindfulness) trong các liệu trình đồng hành của mình.
Phương pháp này hài hòa hai nền tảng chủ đạo: trạng thái Ý thức thay đổi (EMC) và Nhận thức có ý thức (Mindfulness), nhằm hướng thân chủ đến một trạng thái khác biệt – trạng thái Ý thức mở rộng.
Khác với trạng thái chìm đắm trong vô thức (liên quan đến sóng não delta và theta) của liệu pháp Thôi miên, hoặc trạng thái tiền ý thức (liên quan đến sóng não alpha) trong Sophrologie, Ý thức mở rộng mà Sophro Pháp Việt hướng tới là một trạng thái Ý thức được tăng cường, nơi sóng não hoạt động ở mức trung gian giữa beta và alpha. Trong trạng thái này, thân chủ ở trong trạng thái tỉnh táo, sáng suốt, đồng thời thư thái và cởi mở.
Trong trạng thái ý thức mở rộng, với sự trợ giúp của các kỹ thuật như Ngôn ngữ ẩn dụ hay Liên tưởng tự do, các khả năng tự phục hồi và tiềm năng ẩn tàng của thân chủ có thể được kích hoạt. Điều đặc biệt là thân chủ có thể tự nhận thức được nguồn gốc của những khó khăn và vướng mắc của mình, sau đó dần tự khắc phục một cách tự động và tự nhiên, hầu như không cần sự can thiệp trực tiếp của chuyên gia.
Cách tiếp cận này mang tính nhân văn, tạo ra một sức mạnh nội tại hài hòa cho thân chủ, đồng thời loại bỏ khả năng thao túng hay can thiệp bên ngoài. Chuyên gia đóng vai trò như một người đồng hành, hỗ trợ mà không điều khiển hay ép buộc.
Khi rời khỏi trạng thái ý thức tăng cường, thân chủ thường trải nghiệm cảm giác tự chủ, tỉnh táo, năng động và nhẹ nhõm. Sau một thời gian đồng hành, nhờ phương pháp tiếp cận này, những nhận thức mới mẻ và các thay đổi tích cực trong cuộc sống sẽ xuất hiện từ từ và tự nhiên, không cần quá nhiều nỗ lực hoặc cố gắng.
Mỗi người đều có một hành trình nội tại riêng để vượt qua các tổn thương cũ, đối mặt với thách thức mới, thúc đẩy quá trình hồi phục và phát triển. Những đau đớn và tổn thương đã trải qua, cùng với hậu quả để lại, có thể khiến việc tìm lại sự cân bằng nội tại trở nên khó khăn, đặc biệt khi các rối loạn đã tồn tại lâu dài hoặc bị che lấp bởi sự lãng quên.
Tuy nhiên, việc phục hồi trạng thái cân bằng tinh thần là hoàn toàn khả thi khi có sự hỗ trợ từ phương pháp thích hợp và chuyên gia có kinh nghiệm. Điều này đòi hỏi một sự đầu tư tâm sức, thời gian và nỗ lực cá nhân, nhưng kết quả đạt được sẽ mang lại sự cân bằng và phát triển bền vững.
Mời bạn đặt hẹn đồng hành tại
30 PHÚT TRAO ĐỔI MIỄN PHÍ
hoặc trực tiếp tại: HOTLINES
GIỚI THIỆU | DỊCH VỤ | BÀI VIẾT | Q&A
Page updated
Google Sites
Report abuse