Nhưng đúng là, quả khó tìm được một cách thức nào khác khả dĩ hơn, để không khỏi lặp lại một khuôn mẫu, khi chính thẳm sâu mình, tiếng nói ấy thật cũng rất muốn bắt đầu với những lời lẽ thế này:

Xin được thứ lỗi, vì đã không thẳng thắn ngay từ những trang đầu, rằng bản dịch này, về bản chất, chẳng phải một món quà, nó không để dành tặng cho một ai khác cả. Cũng không phải là một bản thảo dùng vào việc xuất bản, nên về hình thức, nó chẳng dựa vào khuôn phép chuyên môn.

Bản dịch này, thành thật thú nhận là, một phương thức phân tâm mang tính chất cá nhân, đã được dựa dùng để chạy chữa cho tự thân.

Cảm giác cùng chia sẻ một tác phẩm nghệ thuật hay văn học, với người khác, khiến người ta được an ủi rất nhiều, người ta cảm nghe bớt cô độc hơn, vì sự gần gũi trực diện về mặt nội tâm, không qua rào cản kiểu cách của vỏ bọc thân thể. Đó là lý do vì sao bản dịch này không để giữ kín cho riêng mình.

Nhưng, quan trọng hơn, nếu điều gì đó ở tác phẩm khiến bạn động lòng, cho dù là ở bất cứ phương diện tích cực hay tiêu cực nào, thì dựa vào kinh nghiệm có thể thẳng thắn nhận xét rằng: vì nó là một cầu nối với phần tiền ý thức rất riêng tư, của chính bạn và chỉ với mình bạn.

Thế là, nếu dịch hay đọc tác phẩm này, với thái độ thả lỏng mình một cách cẩn trọng, đôi khi, rất có thể, người ta đột nhiên nhận biết ra - điều mà không ai nói với họ, mà họ cũng khó diễn đạt nổi được với ai – ở đây với lối cách đồng hóa và phóng chiếu của nội tâm, đấy, rất giản dị, chỉ là lắng nghe, là quan sát, là nhận diện những phản ứng của tâm mình - chính phần cốt yếu còn chưa nhận thức tới trong sâu thẳm của tâm thức, cứ câm lặng thủ thỉ, đã hiện diện rõ ra.

Mà, làm cách nào thật hiểu được gì khác, nếu chưa hiểu nổi chính tự mình.

Thế cũng vẻ đủ rồi, tác phẩm, tác giả, cả một cách xuyên vượt băng qua, trong khả năng những gì biết hiểu đã được trao ra, đã có thể dừng lại chỗ này, để mà thư thả.

CC
24.01.2014

TẶNG LEON WERTH

Tôi cần được thứ lỗi bởi những trẻ em vì đã tặng cuốn sách này cho một người lớn. Tôi có một lý do nghiêm túc: người ấy là bạn tốt nhất mà tôi có được trong đời. 

Lý do nữa là: người lớn này có thể thấu hiểu mọi điều, thậm chí cả những cuốn sách viết cho trẻ nhỏ. 

Và lý do thứ ba của tôi là : người ấy sống tại nước Pháp, nơi đó người ấy đói và lạnh. Người ấy cần được vỗ về. 

Nếu tất cả những lý do này vẫn chưa đủ đầy, tôi rất muốn tặng cuốn sách này cho đứa trẻ mà xưa kia người lớn ấy từng là. Tất cả những người lớn đều đã là trẻ con trước đó. (Nhưng hầu như chẳng ai nhớ cả). Thế là tôi phải sửa lại lời đề tặng của mình:

TẶNG LEON WERTH

Khi cậu là một đứa trẻ

A.DE S. – E,1944.

----------------

À Léon Werth.

Je demande pardon aux enfants d'avoir dédié ce livre à une grande personne. J'ai une excuse sérieuse : cette grande personne est le meilleur ami que j'ai au monde. J'ai une autre excuse : cette grande personne peut tout comprendre, même les livres pour enfants. J'ai une troisième excuse : cette grande personne habite la France où elle a faim et froid. Elle a besoin d'être consolée. Si toutes ces excuses ne suffisent pas, je veux bien dédier ce livre à l'enfant qu'a été autrefois cette grande personne. Toutes les grandes personnes ont d'abord été des enfants. (Mais peu d'entre elles s'en souviennent.) Je corrige donc ma dédicace :

À Léon Werth

quand il était petit garçon 

Những người lớn lại khuyên tôi nên từ bỏ các bức vẽ về con trăn cả trong lẫn ngoài, thay vào đó nên chú tâm tới địa lý, lịch sử, toán học và ngữ pháp. Bởi thế mà tôi đã bỏ dở, vào năm lên sáu, sự nghiệp hội họa cao quý ấy. Tôi đã bị nản lòng vì sự thất bại của bản thảo số một và số hai của mình. Những người lớn chẳng bao giờ tự hiểu được cái gì, và thật là mệt, cho trẻ con, khi luôn phải giải thích đi giải thích lại cho họ.

Thế là tôi đành chọn nghề khác và tôi học lái máy bay. Tôi đã bay khắp thế giới mỗi nơi một tí. Và môn địa lý, đúng như vậy, đã rất có ích cho tôi. Tôi có thể phân biệt ngay, mà chỉ liếc qua một cái, Trung Quốc với Arizona. Điều này thật sự hữu dụng, khi ta lạc đường trong đêm tối.

Tôi cũng đã có, trong đời mình, hàng tá lần tiếp xúc với hàng tá những con người nghiêm chỉnh. Tôi đã sống rất lâu với nhiều người lớn. Tôi đã nhìn họ rất gần. Nhưng e rằng điều ấy chẳng làm tôi thay đổi quan tư về họ.

Mỗi lúc gặp một người lớn có vẻ sáng sủa, tôi lại thử họ bằng bức phác thảo số một mà tôi luôn mang theo. Tôi muốn biết liệu ông hoặc bà ấy có thực sự hiểu nó không. Nhưng câu trả lời luôn là: "Đấy là một cái mũ". Thế là tôi chẳng đề cập tới trăn rắn, rừng hoang, hay các vì sao nữa. Tôi tự hạ mình ngang tầm của họ. Tôi bàn luận về bài bạc, chơi gôn, chính trị và những cái cà-vạt. Và những người lớn kia lại cảm thấy hài lòng khi được làm quen với một người cũng biết điều như vậy. 

Và tôi nói bừa:
- Đây là cái thùng. Con cừu cậu muốn ở trong ấy đấy.

Nhưng tôi hết sức ngạc nhiên khi thấy mặt vị quan tòa nhỏ của tôi sáng rỡ lên:

- Đúng là điều mà tôi muốn đấy! Ông nghĩ có cần nhiều cỏ cho con cừu này không?
- Sao vậy?
- Vì chỗ tôi bé lắm…
- Chắc là đủ. Tôi vẽ cho cậu một con cừu nhỏ xíu ấy mà.

Cậu cúi đầu xuống bức vẽ:
- Không nhỏ lắm đâu… Kìa! Nó đã ngủ rồi…

Và như thế đấy, tôi đã làm quen với Hoàng tử nhỏ.

(*) Nguyên văn : Droit devant soi on ne peut pas bien loin

Vậy là tôi đã biết được điều thứ hai thật quan trọng: rằng hành tinh quê hương cậu chẳng lớn hơn một ngôi nhà là bao !

Điều ấy không làm tôi ngạc nhiên nhiều lắm. Tôi vẫn biết ngoài những hành tinh lớn như Trái Đất, Sao Kim, Sao Hoả, Sao Thủy, mà người ta đặt tên cho, có hàng trăm hành tinh khác mà đôi khi bé đến nỗi người ta chỉ thấy trong kính viễn vọng một cách khó khăn. Khi một nhà thiên văn khám phá ra một trong số ấy, ông ta chỉ đặt tên bằng cách gán cho nó một con số. Ông gọi nó, giả như, là "tiểu hành tinh 325".

Tôi có những lý do đúng đắn để cho rằng hành tinh từ đó Hoàng tử nhỏ đến là tiểu hành tinh B612. Tiểu hành tinh đó chỉ được trông thấy một lần trong kính viễn vọng, vào năm 1909, do một nhà thiên văn Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông này thế là đã thực hiện một buổi thuyết trình lớn về phát hiện của mình tại một Hội nghị Quốc tế về Thiên văn. Nhưng chẳng ai tin ông do bởi bộ áo quần ông mặc. Người lớn là như vậy mà.

Thật may mắn cho thanh danh của tiểu tinh cầu B612, một nhà độc tài Thổ Nhĩ Kỳ đã buộc dân mình, ai không tuân theo sẽ chịu tội chết, phải mặc âu phục.

Nhà thiên văn thuyết trình lại vào năm 1920, trong bộ quần áo rất trang trọng. Và lần này tất cả mọi người đều đồng ý với ông ta.

Nếu tôi kể với các bạn tỉ mỉ về tiểu tinh cầu B612 và nếu tôi tiết lộ với các bạn số hiệu của nó, ấy là do những người lớn. Những người lớn rất thích các con số. Khi bạn nói với họ về một người bạn mới, không bao giờ họ hỏi bạn về những điều cốt yếu. Họ không bao giờ hỏi bạn: "Giọng nói của anh ta thế nào? Anh ta thích chơi trò gì? Anh ta có sưu tầm bươm bướm không?" Mà sẽ chỉ hỏi bạn: "Anh ta bao nhiêu tuổi? Anh ta có mấy anh em? Anh ta cân nặng bao nhiêu? Bố anh ta kiếm được bao nhiêu tiền?" Để rồi họ cho vậy là đã biết người ấy rồi. Nếu bạn nói với những người lớn: "Tôi đã thấy một ngôi nhà tuyệt đẹp được xây bằng gạch màu hồng, với hoa phong lữ bên cửa sổ và chim bồ câu trên mái ...", họ chẳng thế nào hình dung nổi ngôi nhà ấy đâu. Cần phải nói với họ: "Tôi đã thấy một ngôi nhà trăm nghìn francs". Họ sẽ kêu ngay: " Nó hẳn là xinh đẹp lắm!"

Bởi vậy, nếu bạn bảo họ: "Bằng chứng Hoàng tử nhỏ tồn tại là cậu ấy đẹp lắm, cậu cười, và cậu thích có một con cừu. Khi ai đó muốn có một con cừu, chứng tỏ người ấy tồn tại chứ", họ sẽ nhún đôi vai và đối bạn như trẻ con ! Nhưng nếu bạn nói với họ: "Hành tinh mà từ đó cậu ấy đến là tiểu tinh cầu B612", thì họ sẽ bị thuyết phục ngay, và sẽ để bạn yên mà không vặn hỏi gì nữa. Họ là như vậy mà. Không nên trách cứ họ. Trẻ con cần hết sức khoan dung với những người lớn.

Nhưng, dĩ nhiên, chúng ta những người hiểu đời, chúng ta chẳng màng tới những con số ! Tôi đã rất thích bắt đầu câu chuyện này như kiểu một câu chuyện thần tiên. Tôi đã rất thích nói:

" Ngày xửa ngày xưa, có một hoàng tử nhỏ sống trên một tinh cầu chẳng lớn hơn cậu là bao, và cậu ấy cần một người bạn..." Đối với những ai hiểu đời, kể như vậy có vẻ đã là quá thật.

Bởi tôi không muốn người ta đọc cuốn sách của mình một cách hời hợt.

Tôi đã cảm nghe buồn tủi biết bao khi kể lại những hồi ức này. Sáu năm đã qua từ khi cậu bạn của tôi đi mất với con cừu của cậu. Nếu tôi cố gắng tả lại chuyện ở đây, chính là để không lãng quên cậu. Thật là buồn khi quên một người bạn. Cả thể giới đã chẳng có được một người bạn. Và tôi có lẽ sắp trở thành người lớn, chẳng còn quan tâm gì ngoài các con số. Đó cũng chính là lí do mà tôi lại mua một hộp màu nước và những cây bút chì. Trở lại vẽ vời thật là khó, vào tuổi tôi bây giờ, khi mà người ta chưa hề nỗ lực nào khác ngoài con trăn kín với con trăn mở, từ hồi lên sáu!

Tôi sẽ cố thử, hẳn nhiền rồi, họa những bức chân dung càng giống càng hay. Nhưng tôi không được mấy chút thành công. Một bức tạm được, bức sau lại không còn giống bức trước nữa. Về tầm vóc tôi cũng khá sai. Chỗ này Hoàng tử nhỏ quá lớn. Chỗ kia cậu lại quá nhỏ. Và tôi cũng không chắc về màu sắc trang phục cậu. Nên là tôi cứ lần mò thế này rồi thế kia, tàm tạm còn hơn không. Tôi cũng đã mắc sai lầm trong một vài chi tiết khá quan trọng. Nhưng việc này, tôi cần được thứ lỗi. Bạn tôi chẳng bao giờ đưa ra lời giải thích nào. Có lẽ cậu nghĩ tôi cũng giống như cậu. Nhưng tôi, khốn khổ thay, tôi không biết cách nhìn thấy những con cừu xuyên qua mấy cái hòm. Tôi dường như hơi giống những người lớn rồi. Tôi đang phải già đi. 

Mỗi ngày tôi lại biết thêm điều gì đó về hành tinh ấy, về sự ra đi, về chuyến du hành. Câu chuyện đến êm đềm, tình cờ theo những dòng suy tưởng. Cũng như vậy, vào ngày thứ ba, tôi đã biết về tấn thảm kịch của những cây Baobab.

Lần này cũng nhờ con cừu, bởi bất ngờ Hoàng tử nhỏ hỏi tôi, như thể vừa có một nghi ngờ nghiêm trọng nào đấy:

- Có thật là, phải không, loài cừu chỉ ăn những bụi cây nhỏ?

- Phải rồi. Thật vậy.

- À ! Tôi mừng quá!

Tôi không hiểu sao chuyện loài cừu ăn những bụi cây con lại quan trọng đến vậy. Nhưng Hoàng tử nhỏ đã nói thêm:

- Cho nên chúng ăn cả những cây Baobab?

Tôi xác định lại với Hoàng tử nhỏ rằng Baobab không phải là thứ bụi cây nhỏ, mà là loại cây to như những nhà thờ và thậm chí, nếu cậu mang theo cả đàn voi, chúng cũng chẳng làm lung lay nổi chỉ một cây Baobab.

Ý tưởng về đàn voi làm Hoàng tử nhỏ bật cười:

- Phải chồng con này lên con kia chứ ...

Rồi cậu nhận xét thêm đầy sự hiểu biết:

- Bọn Baobab, trước khi lớn, cũng bắt đầu từ bé tẻo teo.

- Điều này thì chính xác rồi ! Nhưng sao cậu lại muốn lũ cừu kia ăn những cây Baobab nhỏ?

Cậu trả lời tôi: "Đấy! Thấy chưa!" như thể chuyện đó hẳn hiển nhiên. Và tôi phải bắt trí óc làm việc dữ dội mới tự hiểu vấn đề nổi.

Thì ra, trên hành tinh của Hoàng tử nhỏ, có, cũng như trên mọi tinh cầu, những loại cây lợi và những loại cây hại. Nên có hạt tốt của cây lợi và hạt xấu của cây hại. Nhưng hạt giống lại vô hình. Chúng ngủ trong phần bí mật của lòng đất cho đến khi một hạt nào trong chúng nổi hứng muốn thức dậy. Thế là nó vươn vai, rụt rè nhú lên hướng về phía mặt trời một nhánh con hiền lành xinh đẹp. Nếu là chồi của cây cải củ hay một nhánh hoa hồng, ta có thể để nó mọc sao tuỳ ý. Nhưng nếu là một mầm cây có hại, ta phải nhổ lập tức, ngay vừa khi nó được nhận diện ra. Mà cũng có những hạt giống kinh khủng đó trên hành tinh của Hoàng tử nhỏ... chúng là những hạt giống cây Baobab. Đất tinh cầu bị chúng tàn phá. Mà một cây Baobab, nếu can thiệp muộn màng, ta sẽ chẳng thể nào nhổ bỏ chúng được. Baobab sẽ mọc tràn khắp hành tinh. Rễ của chúng sẽ xói đục khắp nơi. Và nếu tinh cầu mà quá bé nhỏ, và cây Baobab thì lại quá nhiều, hành tinh đó rồi sẽ vỡ tung.

"Đây là một vấn đề nguyên tắc” - Hoàng tử nhỏ về sau nói với tôi - “Sau khi làm vệ sinh buổi sáng xong, ta cũng phải vệ sinh thật kỹ cho hành tinh. Phải nhổ bọn Baobab đều đặn ngay khi ta vừa phân biệt được chúng với nhánh hoa hồng vì khi còn non chúng trông tương tự nhau. Đó là việc chán ngắt, nhưng lại rất dễ."

Và một ngày Hoàng tử nhỏ khuyên tôi cố sức vẽ một bức tranh đẹp, để các em nhỏ ở quê hương tôi ghi nhớ chuyện này. " Nếu họ đi xa một ngày kia, » - Cậu nói với tôi – « thông tin này có thể hữu dụng cho họ. Đôi khi cũng chẳng hại gì khi hoãn lại một đôi việc. Nhưng, trong trường hợp là những cây Baobab, thì trì hoãn bao giờ cũng là thảm hoạ. Tôi có biết một tinh cầu, cư ngụ bởi một gã lười biếng. Hắn đã bỏ mặc ba cái cây con ..."

Thế là, theo sự chỉ dẫn của Hoàng tử nhỏ, tôi đã vẽ tinh cầu đó như thế này đây. Tôi tuyệt không phải loại người hay lên mặt dạy đời. Nhưng cái họa Baobab còn ít người biết quá, mà nguy cơ lại rất đáng kể với những ai lạc vào một tiểu hành tinh như thế kia, đến nỗi, chỉ một lần thôi, tôi phá vỡ nguyên tắc của mình. Tôi xin nói: "Hỡi các em! Hãy coi chừng bọn Baobab!" Ấy là để cảnh báo các bạn tôi về sự nguy hiểm mà họ lâu nay dù vẫn cận kề, cũng như chính tôi, mà không hề hay biết, nên tôi đã cố sức thật nhiều để vẽ bức tranh này. Bài học mà tôi đưa ra rất xứng công.

Có lẽ bạn sẽ tự hỏi: Tại sao không có, trong cuốn sách này, một bức vẽ nào vĩ đại hơn hình họa những cây Baobab? Câu trả lời đơn giản thôi: tôi có thử vẽ nhưng đã không thành công. Khi vẽ những cây Baobab, tôi đã bị thúc giục bởi cảm giác nguy ngập. 

Ôi! Hoàng tử nhỏ, tôi đã hiểu, dần dà, như vậy đó, cuộc sống u sầu của cậu. Bao lâu nay cậu chỉ giải khuây bằng cảnh dịu ngọt của những hoàng hôn. Tôi chỉ biết được điều mới mẻ này, vào buổi sáng ngày thứ tư, khi cậu bảo tôi:

- Tôi rất thích cảnh hoàng hôn. Ta đi ngắm mặt trời lặn đi...

- Nhưng cần phải đợi chứ ...

- Đợi gì cơ?

- Đợi mặt trời lặn ấy.

Thoạt nhiên cậu có vẻ kinh ngạc, sau rồi cậu tự cười mình. Và cậu nói với tôi:

- Tôi cứ nghĩ mình còn đang ở nhà !

Thế đấy. Khi là buổi trưa ở nước Mỹ, mặt trời, ai cũng biết là, đang lặn ở nước Pháp. Giá mà chỉ cần đi một phút là đến nước Pháp để nhìn ngắm cảnh hoàng hôn. Thật không may là nước Pháp ở quá xa. Nhưng, trên hành tinh nhỏ xíu của cậu, chỉ cần dịch ghế vài bước. Và bất cứ khi nào thích là cậu có thể nhìn thấy những tia sáng tắt dần ...

- Có ngày, tôi nhìn mặt trời lặn bốn mươi bốn lần!

Và một chút sau cậu nói thêm :

- Ông biết đấy... khi ta thật buồn ta thích cảnh hoàng hôn...

- Thế cái ngày cậu nhìn mặt trời lặn đến bốn mươi bốn lần ấy, có phải cậu buồn quá không?

Nhưng Hoàng tử nhỏ đã không trả lời. 

Vào ngày thứ năm, vẫn lại nhờ con cừu, tôi khám phá được điều bí mật trong cuộc đời Hoàng tử nhỏ.  Cậu thẳng thừng hỏi tôi,  chẳng mào đầu, như thể đó là kết quả của một vấn đề được âm thầm suy nghĩ từ lâu:

- Một con cừu, nếu nó ăn cây non, tất nó cũng ăn cả hoa chứ?

- Cừu ăn tất cả những gì nó gặp.

- Thậm chí cả những bông hoa có gai ư?

- Phải. Kể cả những bông hoa có gai.

- Thế thì những cái gai, chúng dùng để làm gì?

Tôi không biết. Tôi bấy giờ đang rất bận tháo chiếc đinh ốc vặn quá chặt ở động cơ của mình. Tôi đã rất lo lắng vì thấy máy bay có vẻ hỏng nặng, còn nước uống cạn nhanh gây nỗi sợ về điều tệ hại nhất có thể sẽ xảy ra.

- Những cái gai, chúng dùng để làm gì?

Hoàng tử nhỏ không bao giờ chịu bỏ câu hỏi nào, một khi đã nêu ra. Tôi đang bị cáu tiết bởi cái đinh ốc và tôi trả lời mà chẳng nghĩ gì:

- Gai, chẳng dùng được vào việc gì,  chúng thể hiện tính độc ác nguyên thủy của những loài hoa thôi!

- Ôi !

Nhưng sau một thoáng im lặng cậu ném lại tôi, một loại uất hiềm:

- Tôi không tin! Loài hoa yếu đuối lắm. Chúng quả ngây thơ.  Chúng tự trấn an như thể mình cứng cỏi. Chúng cả tin rằng mình ghê gớm thật với những cái gai...

Tôi không trả lời gì. Lúc ấy tôi đang tự nhủ: "Cái đinh ốc kia mi mà còn ngoan cố, ta bổ liền một búa tan tành." Hoàng tử nhỏ một lần nữa làm sao nhãng dòng suy nghĩ của tôi:

- Và ông, chắc ông cũng tin rằng những bông hoa...

- Không! Không! Tôi không tin tưởng gì cả. Tôi chỉ trả lời đại thế thôi. Tôi đang rất bận, tôi ấy, với những việc hệ trọng đây !

Cậu rất đỗi sửng sốt ngó tôi:

- Những việc hệ trọng ư !

Cậu nhìn tôi, búa trong tay, mấy ngón đen thui toàn dầu máy, xiết chặt một vật mà xem ra với cậu quả rất xấu xí.

- Ông nói như những người lớn ấy!

Điều ấy khiến tôi hơi xấu hổ. Nhưng, không thương xót, cậu nói thêm:

- Ông lẫn lộn hết... ông xáo trộn tất cả mọi thứ lên!

Cậu đang thực sự rất uất giận. Cậu xõa trút vào gió mái tóc thật vàng :

- Tôi biết một hành tinh nơi có một ông nọ mặt mũi đỏ gay. Ông này chưa từng ngửi hương dầu chỉ một bông hoa. Ông này không bao giờ nhìn ngắm dầu chỉ một vì sao. Ông này cũng chưa bao giờ yêu dầu chỉ một người. Ông ta chẳng làm gì khác ngoài những bài tính cộng. Và suốt ngày ông ta cứ lặp đi lặp lại giống như ông bây giờ: "Tôi là người nghiêm túc! Tôi là người nghiêm túc!", và điều đó bơm phồng cái vênh vang kiêu ngạo. Nhưng thế đâu có phải là người, mà vốn chỉ là một cái nấm !

- Một cái gì cơ?

- Một cái nấm!

Hoàng tử nhỏ lúc này đã tái xanh vì giận:

- Những hàng triệu năm nay hoa làm ra gai. Cũng hàng triệu năm qua cừu vẫn cứ ăn hoa. Vậy mà không đủ nghiêm túc để tìm hiểu xem vì sao loài hoa hoài vất vả nuôi lớn dường ấy những cái gai vô tích sự ư? Chẳng hệ trọng gì cuộc chiến giữa cừu và hoa sao? Điều đó không đúng đắn hơn, không quan trọng hơn những bài tính cộng của quý ông to tướng mặt mũi đỏ gay kia à? Và nếu như tôi biết được, tôi ấy, một bông hoa duy nhất trên đời, không xuất hiện ở nơi đâu khác, ngoài hành tinh của tôi, sẽ có thể bị một con cừu nhỏ huỷ hoại chỉ bằng một cái táp, như thế, vào một buổi sáng nào đó, mà không hề biết là nó vừa làm gì, chuyện đó không quan trọng sao!

Cậu đỏ mặt, rồi lại tiếp tục:

- Nếu có ai đó yêu một bông hoa duy nhất trong hàng triệu triệu ngôi sao kia, thì chỉ cần ngắm những vì sao thôi cũng đủ khiến chàng hạnh phúc. Vì chàng nghĩ: "Đoá hoa của mình đang ở đâu đó trên kia..." Nhưng nếu con cừu ăn mất nàng hoa, thì đối với chàng, thình lình, cả trời sao sẽ liền tắt lịm! Và chuyện đó không quan trọng sao!

Hoàng tử nhỏ nghẹn lời. Thốt nhiên cậu bật khóc. Màn đêm đã buông. Tôi cũng bỏ đồ nghề. Tôi không còn quan tâm đến búa, đinh ốc, cái khát hay cái chết nữa. Có, trên một ngôi sao, ở một hành tinh, của tôi, Trái đất, một Hoàng tử nhỏ đang cần được an ủi! Tôi ôm cậu vào lòng. Tôi ru cậu dịu dàng. Tôi nói với cậu: «  Đoá hoa mà cậu yêu không bị nguy hiểm đâu... Tôi sẽ vẽ một cái rọ mõm, cho con cừu... Tôi sẽ vẽ một ván chắn cho nàng hoa. Tôi... "

Tôi thật sự không biết nói thế nào với cậu. Tôi cảm thấy quá lúng túng vụng về. Tôi không biết làm sao với tới được cậu, đuổi kịp được cậu... Nó thật quá bí ẩn, thế giới của nước mắt …

Tôi đã được biết nhiều hơn về nàng hoa ấy thật nhanh. Vẫn thường có, trên tinh cầu của Hoàng tử nhỏ, những bông hoa rất giản đơn, điểm tô chỉ bằng một vòng cánh, chẳng chiếm bao nhiêu chỗ, mà cũng chẳng làm phiền ai. Chúng hiện ra vào rạng mai trong cỏ, rồi sớm héo tàn vào mỗi đầu đêm. Nhưng một ngày kia nhú lên, hạt giống bay tới từ nơi nào không rõ, và Hoàng tử nhỏ đã theo dõi rất cận kề cái nhành non không giống bất cứ mầm cây nào khác kia. Biết đâu là một loại Baobab mới thì sao. Nhưng cây nhỏ chẳng mấy chốc ngừng cao, và bắt đầu sửa soạn ra nụ. Hoàng tử nhỏ, chứng kiến cảnh nụ lớn bày biện, cảm thấy rõ ràng từ đó sẽ hiện ra một thứ diệu kỳ, nhưng đóa hoa vẫn không ngừng điểm trang, nấp kín trong căn buồng xanh thắm. Nàng còn đắn đo lựa là màu sắc. Hoa chậm rãi ướm vào trang phục mặc, cẩn thận xếp sắp ngay ngắn từng cánh hoa. Nàng không muốn nhàu nát như mấy ả anh túc mà bước ra. Nàng chỉ muốn xuất hiện trong vẻ đẹp lộng lẫy sắc rực. À ra ! Đúng vậy. Nàng thật điệu đàng! Buổi điểm trang huyền bí kéo dài ngày qua ngày. Và để rồi vào một sớm mai, vừa đúng thời tia mặt trời hửng rạng, nàng hoa ấy lộ bày.

Và nàng, vốn đã công phu cẩn trọng dường này, ngáp dài mà nói:

- A! Em chỉ chực mới vừa thức dậy... Xin chàng hãy thứ lỗi cho em... Tóc tai em còn bù rối thế này...

Hoàng tử nhỏ, thế ra, không nén nổi sự ngưỡng mộ của mình:

- Ồ nàng mới đẹp làm sao!

- Thật vậy ư – Hoa trả lời dịu dàng - Và em cùng sinh ra với vầng dương...

Hoàng tử nhỏ đoán ngay nàng hoa này không mấy gì kiêm tốn, nhưng nàng hoa quyến rũ quá mà!

- Đúng thời rồi, em nghĩ là, đã đến giờ điểm tâm - Một thoáng sau nàng liền nói thêm – Liệu rằng chàng có lòng tốt mà nghĩ tới em không...

Và Hoàng tử nhỏ, đầy ngượng ngùng, cuống lên đi lấy ngay một thùng nước mát, mà phục tưới cho nàng.

Như vậy đấy, bông hoa nọ đã nhanh chóng day dứt cậu bằng thói kiêu kỳ hơi bóng gió của mình. Một lần, chẳng hạn, trong lúc kể về bốn cái gai, nàng nói với Hoàng tử nhỏ:

- Chúng có thể tới đây, bọn hổ, với móng vuốt của chúng ấy!

- Không có hổ trên hành tinh tôi – Đã bác bẻ ngay, hoàng tử nhỏ - Vả chăng loài hổ không ăn thảo cỏ.

- Em nào có phải thảo cỏ đâu – Ngọt dịu trả lời lại, nàng hoa.

- Thứ lỗi cho tôi...

- Em chẳng sợ gì bọn hổ cả, nhưng em khiếp hãi gió lùa lắm. Chàng không có tấm chắn gió nào ư?

"Khiếp sợ gió lùa ... thế thật không may, đối với một cái cây » - Hoàng tử nhỏ nhận xét - “ Đóa hoa này quả nhiên là phức tạp..."

- Chiều tối, chàng hãy đặt em trong bầu kính nhé. Chỗ chàng lạnh lẽo ghê. Thiếu tiện nghi quá. Nơi mà em tới ....

Nhưng nàng chợt im bặt. Nàng đến đây lúc hãy còn là hạt. Nàng chẳng có cách gì biết về thế giới khác. Ngượng nghịu vì đã trót để lộ lời dối gian một cách ngây ngô thế, nàng húng hắng ho hai ba lượt, để đẩy Hoàng tử nhỏ vào lỗi của mình :

- Cái bình phong ?...

- Tôi đã định đi lấy thì nàng bắt đầu nói!

Thế là nàng cố tình ho mạnh hơn hòng bắt cậu dầu chi cũng cảm nghe ân hận.

Nên chi Hoàng tử nhỏ, dẫu tình yêu có được ưu tiên thật hơn, đã nhanh chóng nghi ngại nàng hoa. Cậu thấy nghiêm túc cả những lời vẩn vơ, và trở nên thật buồn khổ quá.

"Đáng ra tôi không được nghe nàng” - Một hôm cậu tâm sự với tôi – “Không bao giờ nên nghe những đóa hoa. Chỉ nên ngắm nhìn và thưởng thức hương thơm của họ. Nàng hoa tôi tỏa hương khắp tinh cầu, nhưng tự tôi lại chẳng biết hoan hỉ. Câu chuyện móng vuốt ấy, nhẽ ra là tôi nên cảm động, thì tôi lại tức bực thật nhiều..."

Và cậu còn thổ lộ thêm:

" Tôi ngày ấy chưa biết thấu hiểu chi! Đáng ra cần phán đoán hành động chứ chẳng bởi ngôn từ. Nàng ướp hương tôi và khiến tôi tỏa sáng. Đáng lẽ tôi không nên trốn chạy thế kia! Nhẽ là phải đoán được sự âu yếm nàng trao đằng sau mấy mưu mẹo đáng thương. Loài hoa thật quá đỗi mâu thuẫn! Nhưng tôi ngày ấy còn quá trẻ để biết cách yêu nàng.

Chú thích của người dịch

Nàng hoa đã thay đổi cách xưng hô bóng bẩy ở trước « vous-vous » (chàng-em) thành lối xưng hô gần gũi « toi-moi » (anh-em). 

Cậu đã thấy ra quanh vùng lân cận có các tiểu tinh cầu 325, 326, 327, 328, 329 và 330. Cậu bắt đầu ghé thăm những nơi này để có việc mà bận rộn và để học hỏi.

Hành tinh thứ nhất cư ngụ bởi một ông vua. Đức vua tại vị, mặc một chiếc áo tía có viền lông thú, ngự trên một cái ngai trông giản dị nhưng cũng thật uy nghi.

- A! Kìa là một thần dân – Vị vua kêu lên khi ngài thoáng thấy Hoàng tử nhỏ.

Còn Hoàng tử nhỏ thì tự phân vân:

- Làm cách nào mà ông này có thể nhận ra mình khi chưa bao giờ gặp!

Cậu không biết rằng, đối với các bậc đế vương, thế giới đơn giản lắm. Tất cả mọi người đều là thần dân.

- Hãy đến gần đây để ta có thể nhìn ngươi kỹ hơn - Đức vua nói, ngài thật hãnh diện khi cuối cùng cũng được làm vua với một ai đó.

Hoàng tử nhỏ nhìn quanh kiếm một chỗ để ngồi, nhưng cả tinh cầu đã bị bao phủ bởi chiếc áo choàng viền lông thú tuyệt đẹp. Cậu đành phải đứng, và, vì quá mệt, cậu ngáp dài.

- Thật trái lễ nghi khi ngáp trước sự hiện diện của một bậc đế vương - Đức vua phán - Ta cấm ngươi ngáp!

- Chỉ vì tôi không thể kìm lại được, - Hoàng tử nhỏ rất bối rối trả lời - Tôi đã trải qua một quãng đường dài mà chưa được ngủ...

- Nếu vậy, - Đức vua nói - Ta lệnh cho ngươi ngáp. Ta chưa nhìn thấy ai ngáp trong nhiều năm qua. Ngáp đối với ta rất lạ lùng. Nào ! Ngáp lại đi. Đó là mệnh lệnh.

- Thế khiến tôi ngượng ngại… Tôi không thể ngáp được nữa... – Hoàng tử nhỏ nói mặt đỏ bừng.

- Hừm! Hừm! - Nhà vua đáp - Thế thì ta... ta ra lệnh cho ngươi lúc thì ngáp lúc thì...

Nhà vua hơi lắp bắp và có vẻ phật ý.

Vì đức vua chú trọng nhất mực là quyền lực của mình phải được tôn trọng. Ngài không dung thứ cho một sự trái lệnh nào. Ngài là một vị đế vương chuyên chế mà. Nhưng, vì ngài rất anh minh, ngài luôn đưa ra những mệnh lệnh hợp lý.

« Nếu ta ra lệnh» - Thông thạo, ngài tự nhủ - «Nếu ta ra lệnh cho một tướng quân biến thành chim biển, và nếu vị tướng này chẳng tuân lệnh, thì ấy không phải là lỗi của y. Mà là lỗi của ta. »

- Liệu rằng tôi có được phép ngồi không? - Hoàng tử nhỏ hỏi rụt rè.

- Ta lệnh cho ngươi ngồi – Nhà vua đáp, oai nghiêm kéo một vạt áo viền lông thú lên.

Nhưng Hoàng tử nhỏ cảm nghe kinh ngạc. Hành tinh này bé xíu. Đức vua có thể trị vì trên cái gì được đây?

- Tâu bệ hạ - Cậu nói - Tôi xin được làm phiền ngài vì một câu hỏi...

- Ta lệnh cho ngươi hỏi - vội vàng nói, vị vua.

- Tâu bệ hạ … trên cái gì ngài trị vì?

- Trên tất cả - Nhà vua đáp, với vẻ tuyệt đương nhiên.

- Trên tất cả ư?

Đức vua phác một cử chỉ dứt khoát về phía hành tinh mình, các hành tinh khác và những ngôi sao.

- Trên tất cả những cái đó sao? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Trên tất cả những cái đó..., - Đức vua đáp.

Vì chẳng những là một vị vua chuyên chế, ngài còn là một vị hoàng đế toàn năng.

- Và cả những vì sao cũng phải tuân lệnh bệ hạ sao?

- Dĩ nhiên, - Nói, đức vua – Chúng phải lập tức tuân lệnh ngay. Ta không dung thứ sự bất tuân.

Một quyền lực đến như vậy khiến Hoàng tử nhỏ phải thán phục ngạc nhiên. Nếu cậu có thứ quyền lực lớn lao này, cậu có thể mặc sức mà ngắm, không phải là bốn mươi bốn, mà bảy mươi hai, hoặc thậm chí một trăm, hay đến cả hai trăm lần cảnh mặt trời lặn chỉ trong một ngày thôi, mà chẳng cần phải xê dịch ghế ngồi ! Và rồi cậu cảm thấy hơi buồn khi chợt nhớ tới tinh cầu bé nhỏ bị bỏ rơi, cậu đánh bạo xin đức vua một ân huệ:

- Tôi những muốn được ngắm cảnh hoàng hôn... Xin ngài ban xuống một đặc ân… Xin ra lệnh cho mặt trời lặn...

- Nếu ta ra lệnh cho một tướng quân bay lượn từ đoá hoa này sang đoá hoa khác theo kiểu cách bươm bướm, hoặc phải sáng tác một vở bi kịch, hay biến thành chim biển, và nếu vị tướng ấy không thực hành mệnh lệnh được trao, thì ai, của ông đó hay của ta, điều lỗi lầm ấy?

- Đó là lỗi của ngài - đáp kiên quyết, hoàng tử nhỏ.

- Chính xác. Cần đòi hỏi dựa trên khả năng người đó có thể thực thi - Đức vua tiếp - Quyền lực trước hết phải dựa trên lẽ phải. Nếu ngươi ra lệnh cho thần dân của mình nhảy xuống biển, họ sẽ làm cách mạng. Ta có quyền đòi hỏi sự tuân lệnh vì mọi mệnh lệnh ta đưa ra đều hợp lý.

- Thế còn cảnh hoàng hôn của tôi? – Hoàng tử nhỏ nhắc, vốn đã đặt ra câu hỏi thì cậu không bao giờ quên.

- Cảnh hoàng hôn của mình, ngươi sẽ có. Ta sẽ ra lệnh. Nhưng ta chờ đợi, như theo khoa học cai trị của ta, cho đến khi hội đủ các điều kiện thuận lợi.

- Vậy đến bao giờ thì đủ? - Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Hừm! Hừm! - Nhà vua đáp, lật giở trước tiên cuốn lịch to tướng của ngài - Hừm! Hừm! Vào khoảng... khoảng... vào chiều tối nay khoảng bảy giờ bốn mươi! Và ngươi sẽ thấy lệnh ta được toàn nghiêm tuân thủ.

Hoàng tử nhỏ ngáp. Cậu tiếc cho cảnh hoàng hôn hụt của mình. Mà cậu lại đang trở nên hơi chán rồi.

- Tôi chẳng có gì làm ở đây nữa. - Cậu nói với nhà vua - Tôi sắp lên đường đây !

- Đừng đi, - Nhà vua, vừa mới kiêu hãnh xiết bao vì có được một thần dân, nói - Chớ đi, ta phong cho ngươi làm Bộ trưởng !

- Bộ trưởng của cái gì?

- Của… của bộ Tư pháp!

- Nhưng có ai để xét xử đâu!

- Chưa thể biết được - Đức vua nói - Ta chưa đi tuần khắp vương quốc mình. Ta già quá rồi, ở đây lại chẳng đủ chỗ cho một cỗ xa giá, mà đi bộ làm ta mệt mỏi nhiều.

- Ồ! Nhưng tôi đã kiểm tra rồi - Hoàng tử nhỏ cúi người nhìn sang phía còn lại của hành tinh - Ở kia cũng chẳng có ai…

- Vậy thì ngươi tự xét xử mình đi, - Đức vua đáp - Đó là điều khó nhất. Xét mình khó hơn xét người nhiều. Nếu ngươi xét được mình đúng đắn, thì ngươi quả là bậc hiền triết chính nhân.

- Tôi, - Hoàng nhỏ đáp - Tôi có thể tự xét mình bất cứ ở đâu. Tôi không cần phải cư trú ở đây.

- Hừm! Hừm! - Vua nói – Ta tin chắc là trên hành tinh của ta có đâu đó một con chuột già. Ta nghe nó kêu mỗi đêm. Ngươi có thể xét xử con chuột già ấy. Ngươi ghép nó vào tội chết thi thoảng. Cuộc sống của nó sẽ phụ thuộc vào phán quyết của ngươi. Nhưng mỗi lần buộc tội xong ngươi lại ra lệnh ân xá để tiết chế ngay. Bởi vì chỉ có một con đó thôi.

- Tôi, - Hoàng tử nhỏ đáp – Tôi chẳng thích khép cái gì vào tội chết, và tôi tin chắc là tôi sắp tiếp tục lên đường đây.

- Không - Nhà vua kêu lên.

Nhưng Hoàng tử nhỏ, đã chuẩn bị sẵn sàng xong, không muốn làm phiền lòng vị vua cao tuổi:

- Nếu Bệ Hạ muốn có sự tuân lệnh lập tức ngay, một mệnh lệnh hợp lý cần được ban ra lúc này. Một mệnh lệnh có thể ban xuống cho tôi, ví dụ, ra đi liền trong một phút nữa. Hình như mọi điều kiện đều đã thuận lợi...

Nhà vua không nói gì, Hoàng nhỏ hơi do dự thoạt đầu, rồi, thở dài, cậu bước đi.

- Ta phong cho ngươi làm Đại sứ - Nhà vua vội vàng kêu lên.

Ngài vẫn có một vẻ rất chi uy lực.

“ Những người lớn quả thật lạ lùng”. Hoàng tử nhỏ nhủ, với tự mình, trên dọc cuộc hành trình. 

Tinh cầu thứ hai cư ngụ bởi một gã kiêu căng.

- A ha! A ha ! Kìa một kẻ ngưỡng mộ đến thăm ta! - Gã kêu lên khi thoáng thấy Hoàng nhỏ nhỏ từ xa.

Bởi vì, với mọi kẻ kiêu căng, những người còn lại đều là kẻ ngưỡng mộ gã.

- Chúc một ngày tốt lành - Hoàng tử nhỏ nói - Anh có cái mũ ngộ quá.

- Để chào đấy - Gã kiêu căng đáp - Để chào khi ta được hoan hô. Không may là chưa từng có ai khác ngang qua đây.

- Thật thế ư? - Hoàng nhỏ nói mà không hiểu gì.

- Hãy vỗ tay đi, tay này đối tay kia - Gã kiêu căng gợi ý.

Hoàng tử nhỏ vỗ tay, tay này đối tay kia. Gã kiêu căng liền ngả mũ chào một cách khiêm tốn.

“ Cái này, có vẻ vui hơn chuyến thăm viếng nhà vua”, Hoàng tử nhỏ thầm nghĩ. Và cậu tiếp tục vỗ tay, tay này đối tay kia. Gã kiêu căng lại nâng mũ chào lần nữa.

Sau năm phút tập dượt, Hoàng tử nhỏ thấy chán sự đơn điệu của trò chơi.

- Thế, để chiếc mũ rơi - Cậu hỏi - thì phải làm sao?

Nhưng gã kiêu căng không nghe cậu nói. Những gã kiêu căng chẳng nghe gì khác ngoài những lời tán tụng.

- Cậu ngưỡng mộ ta thật sự rất nhiều có phải không? - Gã hỏi Hoàng tử nhỏ.

- “ Ngưỡng mộ” nghĩa là gì?

- “Ngưỡng mộ” nghĩa là "thừa nhận ta là người đẹp nhất, ăn mặc sang nhất, giàu có nhất và thông minh nhất hành tinh này".

- Nhưng chỉ có mình anh trên hành tinh này thôi mà!

- Hãy chiều ta đi. Dẫu sao hãy cứ ngưỡng mộ ta đi!

- Tôi ngưỡng mộ anh – Hoàng tử nhỏ nói, nhún nhẹ vai - Nhưng sao điều đó lại làm anh quan tâm đến thế?

Rồi Hoàng tử nhỏ ra đi.

“ Những người lớn rõ ràng rất kỳ quặc” – Cậu nhủ đơn thuần với tự mình trên dọc cuộc hành trình. 

----

Photo: Sian Martin 

Hành tinh tiếp theo cư ngụ một bợm nhậu. Chuyến viếng thăm này hết sức ngắn ngủi nhưng lại làm cho Hoàng tử nhỏ ưu tư thật nhiều.

- Ông đang làm gì đấy? – Cậu hỏi tay bợm nhậu, đang ngồi im lặng trước một bộ sưu tập chai rỗng và một bộ sưu tập chai đầy.

- Ta đang uống rượu - Bợm nhậu trả lời, có vẻ thảm sầu.

- Tại sao ông lại uống rượu? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Để quên – Bợm nhậu đáp.

- Để quên cái gì? – Hoàng tử nhỏ tra, cậu bắt đầu cảm thấy ái ngại cho hắn.

- Để quên mình hổ thẹn - Bợm nhậu cúi đầu thú nhận.

- Hổ thẹn vì nỗi gì? – Hoàng tử nhỏ vấn, cậu muốn giúp hắn.

- Hổ thẹn vì uống rượu! - Bợm nhậu kết thúc và thật sự khép kín trong lặng im.

Và Hoàng tử nhỏ ra đi, đầy bối rối.

“ Những người lớn rõ ràng rất vô cùng kỳ quặc” - Cậu nhủ với tự mình trên dọc cuộc hành trình.

----------

Photo: le buveur de Sian Martin 

Tinh cầu thứ tư của một doanh nhân. Ông này bận rộn đến nỗi không ngẩng đầu lên khi Hoàng tử nhỏ tới.

- Chúc một ngày tốt lành – Hoàng tử nhỏ nói với ông ta - Điếu thuốc của ông tắt rồi kìa.

- Ba cộng hai bằng năm. Năm với bảy mười hai. Mười hai với ba mười lăm. Chúc một ngày tốt lành. Mười lăm với bảy hăm hai. Hăm hai với sáu hăm tám. Chẳng có thời giờ mà châm lại nó nữa. Hăm sáu với năm ba mươi mốt. Phù! Tất cả là năm trăm linh một triệu sáu trăm hai mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt.

- Năm trăm triệu cái gì vậy?

- Hả? Cậu vẫn còn đấy à? Năm trăm linh một triệu... ta cũng chẳng biết nữa... Ta có nhiều biết mấy công việc! Ta rất nghiêm túc, ta, ta không phỉnh mình vì những chuyện tầm phào! Hai với năm bảy...

- Năm trăm linh một triệu cái gì vậy? – Hoàng tử nhỏ lặp lại, suốt đời cậu không bao giờ bỏ một câu hỏi nào, một khi đã nêu ra.

Nhà kinh doanh ngẩng đầu lên:

- Trong suốt năm mươi tư năm ta sống trên hành tinh này, ta chỉ bị quấy rầy ba lần. Lần đầu, hai mươi hai năm trước, do một con bọ cánh cứng rơi xuống chỉ có trời mới biết từ đâu. Nó gây ra một tiếng động khủng khiếp, và ta tính sai bốn lỗi trong một phép cộng. Lần thứ hai, cách đây mười một năm, khủng hoảng bởi cơn phong thấp. Ta thiếu tập thể dục. Ta chẳng có thì giờ để mà đi dạo chơi. Ta là một người nghiêm túc, ta ấy! Lần thứ ba... chính là lần này! Khi ta đang tính tới năm trăm linh một triệu... (*)

- Triệu cái gì?

Nhà doanh nghiệp biết không hy vọng gì được yên thân:

- Triệu những vật nho nhỏ mà người ta thấy đôi khi trên bầu trời.

- Những con ruồi ư?

- Không phải. Những vật nhỏ lấp lánh kia.

- Những con ong à?

- Không phải. Những vật nho nhỏ vàng óng vẫn làm mơ tưởng bọn lười nhác ấy. Nhưng ta là một người nghiêm túc, ta ấy! Ta không có thời gian để mà mộng mơ.

- À! Những vì sao phải không?

- Đó đúng rồi. Những vì sao.

- Thế ông làm gì với năm trăm triệu vì sao?

- Năm trăm linh một triệu sáu trăm hai mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt. Ta là một người nghiêm túc, ta, ta rất chính xác!

- Thế ông làm gì với những vì sao?

- Ta làm gì à?

- Vâng.

- Chẳng làm gì sất. Ta sở hữu chúng.

- Ông sở hữu những vì sao ư?

- Đúng thế.

- Nhưng tôi đã gặp một ông vua cũng...

- Các vị vua không sở hữu gì cả. Họ chỉ "trị vì" ở trên thôi. Rất khác nhau.

- Thế việc sở hữu những vì sao giúp gì cho ông?

- Nó làm ta giàu có.

- Thế có ích gì cho ông chuyện được giàu có?

- Để mua những vì sao khác, nếu có người tìm thấy nữa.

“Người này,” – Hoàng tử nhỏ nói với tự mình – “lý sự hơi giống tay say rượu mình.”

Tuy thế cậu vẫn hỏi thêm:

- Làm thế nào người ta sở hữu những vì sao?

- Chúng của ai nào?- vặn lại, càu nhàu, vị doanh nhân ấy.

- Tôi không biết. Chẳng của ai cả.

- Thế thì chúng là của ta, bởi ta là người đầu tiên nghĩ tới điều đó.

- Chỉ thế là đủ ư?

- Dĩ nhiên rồi. Khi ngươi tìm ra một viên kim cương không của ai cả, thì nó là của ngươi. Khi ngươi phát hiện ra một hòn đảo không của ai cả, thì nó là của ngươi. Khi ngươi là người đầu tiên có một sáng kiến, ngươi đăng ký quyền sở hữu : nó là của ngươi. Và ta, ta sở hữu những vì sao kia, vì chưa hề có ai nghĩ đến việc sở hữu chúng trước ta.

- Điều này thì đúng - Hoàng nhỏ nói – Vậy ông làm gì với chúng?

- Ta quản lý chúng. Ta đếm đi đếm lại chúng - Nhà doanh nghiệp nói - Khó đấy. Nhưng ta là một người nghiêm túc !

Hoàng tử nhỏ vẫn chưa hài lòng:

- Tôi, nếu tôi sở hữu một chiếc khăn choàng, tôi sẽ quàng nó quanh cổ và mang theo bên mình. Tôi, nếu tôi sở hữu một bông hoa, tôi có thể hái nàng và mang theo bên mình. Nhưng ông đâu thể hái được những vì sao !

- Không, nhưng ta có thể cất chúng trong ngân hàng.

- Nghĩa là thế nào?

- Nghĩa là ta viết vào tờ giấy nhỏ số lượng những vì sao của mình. Rồi thì ta cất giấu mẩu giấy ấy trong một ngăn tủ có khóa chặt.

- Chỉ thế thôi à?

- Thế là đủ !

“ Vui đấy – Hoàng tử nhỏ nghĩ – “Vậy cũng đủ nên thơ. Nhưng làm thế không mấy nghiêm túc lắm.”

Hoàng tử nhỏ có ý tưởng về sự nghiêm túc rất khác với những người lớn.

- Tôi, - Cậu lại nói - Tôi sở hữu một bông hoa và tôi tưới nước cho nàng mỗi ngày. Tôi sở hữu ba ngọn núi lửa và tôi nạo vét chúng mỗi tuần. Kể cả ngọn núi lửa đã tắt. Biết đâu đấy! Điều này hữu ích cho những núi lửa, và hữu ích cho bông hoa của tôi, là tôi có chúng. Nhưng ông chẳng giúp ích gì cho những vì sao ... (*)

Nhà doanh nhân mở miệng nhưng chẳng nói được gì, và Hoàng nhỏ ra đi.

“ Những người lớn nhất định là hoàn toàn bất thường” Cậu nhủ đơn thuần với tự mình trên dọc cuộc hành trình.

------

Chú thích của người dịch :

« hanneton » : Bọ cánh cứng ; còn có nghĩa bóng là người dại dột.

« une addition » : bài tính cộng ; còn có nghĩa khác là một hoá đơn.

« manque d’exercice » : thiếu tập thể dục ; còn có nghĩa là thiếu sự rèn luyện, thiếu sự luyện tập.

« posséder » : có, sở hữu ; còn có nghĩa là nắm bắt, tinh thông, chi phối được.

Hành tinh thứ năm rất lạ lùng. Nó nhỏ nhất trong tất cả các hành tinh. Ở đó chỉ đủ chỗ cho một cột đèn và một người thắp đèn. Hoàng tử nhỏ không hiểu nổi để làm gì, ở đâu đó trên bầu trời, nơi một tinh cầu không nhà cửa lẫn dân cư, một cột đèn và một người thắp đèn. Tuy vậy, cậu vẫn nói với tự mình:

“Rất có thể người này vô lý. Thế nhưng ông ta còn ít vô lý hơn nhà vua, hơn gã kiêu căng, hơn nhà doanh nghiệp hay tay bợm nhậu. Chí ít việc ông làm còn có một ý nghĩa. Khi ông ta thắp ngọn đèn của mình lên, như thể ông ta làm tái sinh một ngôi sao, hay một bông hoa. Khi ông ta tắt ngọn đèn đi, bông hoa hay ngôi sao kia chìm vào giấc ngủ. Đó là một công việc rất tốt đẹp. Một việc thật sự hữu ích bởi vì nó tốt đẹp.

Khi ghé gần hành tinh, cậu kính cẩn chào người thắp đèn:

- Chúc một ngày tốt lành. Vì sao ông tắt ngọn đèn của mình đi vậy?

- Đó là quân lệnh - Người thắp đèn trả lời - Chúc một ngày tốt lành.

- Quân lệnh thế nào cơ?

- Là tắt ngọn đèn của ta đi. Chúc một buổi tối tốt lành.

Và ông ta thắp ngọn đèn lên.

- Nhưng tại sao ông lại vừa thắp đèn lên?

- Là quân lệnh mà - Người thắp đèn trả lời.

- Tôi không hiểu – Hoàng tử nhỏ nói.

- Không có gì để hiểu cả - Người thắp đèn đáp - Quân lệnh là quân lệnh. Chúc một ngày tốt lành.

Và ông ta lại tắt ngọn đèn.

Rồi ông ta thấm mồ hôi trên trán bằng một chiếc khăn tay ca rô đỏ.

- Công việc của ta thật kinh khủng. Xưa kia thì nó còn có lý. Ta tắt ngọn đèn vào buổi sáng và ta thắp nó lên vào buổi tối. Ta có phần còn lại của ban ngày để thư thái, và phần còn lại của ban đêm để ngủ nghê...

- Và, sau thời kỳ ấy, quân lệnh thay đổi sao?

- Quân lệnh không thay đổi - Người thắp đèn nói - Bi kịch là ở chỗ đó! Năm lại năm hành tinh này quay nhanh và nhanh hơn, mà quân lệnh thì không thay đổi!

- Thế rồi sao? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Giờ thì nó quay mỗi phút một vòng, ta chẳng còn giây nào để nghỉ ngơi cả. Ta phải thắp đèn và phải tắt đèn hàng mỗi phút!

- Thế thật kỳ khôi! Một ngày nơi ông chỉ kéo dài có một phút thôi!

- Thế chẳng có gì kỳ khôi cả ! - Người thắp đèn nói - Ta chuyện trò với nhau thế đã một tháng rồi.

- Một tháng kia ư?

- Phải. Ba mươi phút. Ba mươi ngày! Chúc một đêm tốt lành.

Và ông lại thắp đèn mình lên.

Hoàng tử nhỏ nhìn ông ta và thấy yêu mến người thắp đèn, một người trung thành đến vậy với điều quân lệnh ấy. Cậu nhớ tới những buổi hoàng hôn mà xưa kia chính cậu thường kiếm tìm, bằng dịch chiếc ghế ngồi. Cậu những muốn giúp người bạn mình:

- Ông biết không... tôi biết một cách để ông nghỉ ngơi bất cứ khi nào ông muốn...

- Ta luôn luôn mong muốn - Người thắp đèn nói.

Bởi vì người ta có thể, đồng thời, vừa trung thành lại vừa lười biếng. (*)

Hoàng tử nhỏ tiếp tục:

- Hành tinh của ông nhỏ đến nỗi ông chỉ cần sải ba bước là đi hết một vòng. Ông chỉ việc đi thật chậm để lúc nào cũng ở dưới ánh mặt trời. Khi nào ông muốn nghỉ ngơi, ông chỉ việc bước đi... thế là ngày sẽ kéo dài như ông muốn.

- Điều ấy chẳng giúp ích được ta bao nhiêu - Người thắp đèn nói - Điều ta thích nhất trên đời, là ngủ.

- Thật là không may – Hoàng tử nhỏ nói.

- Thật là không may - Người thắp đèn nói - Chúc một ngày tốt lành.

Rồi ông ta lại tắt đèn mình đi.

“Người này” - Hoàng tử nhỏ tự nhủ, trong lúc đã tiếp tục xa hơn cuộc hành trình - “Ông ta sẽ bị khinh thường bởi tất cả những người kia, bởi ông vua, bởi gã kiêu ngạo, bởi tay bợm nhậu, bởi nhà doanh nghiệp. Nhưng với ta chỉ có mình ông là không lố bịch. Bởi vì, có thể, ông là người duy nhất quan tâm tới điều gì khác ngoài bản thân mình.”

Cậu thở dài luyến tiếc và lại nhủ thầm: “ Chỉ duy nhất người này đáng cho mình kết bạn. Nhưng tinh cầu của ông ấy quả thật quá bé nhỏ. Chẳng đủ chỗ cho hai người... "

Điều mà hoàng tử nhỏ không dám thú nhận với mình, cậu tiếc nuối hành tinh may mắn này ở chỗ, chủ yếu là, một nghìn bốn trăm bốn mươi lần mặt trời lặn mỗi hai mươi bốn giờ!

---

Chú thích của người dịch :

« fidèle » : có nghĩa là trung thành, chung thủy ; cũng còn có nghĩa là trung thực

Hành tinh thứ sáu là một tinh cầu mười lần rộng lớn hơn. Ở đó cư ngụ một quý ông lớn tuổi, người viết những cuốn sách đồ sộ.

- Xem đây! Này một nhà thám hiểm! - Ông kêu lên, khi nhìn thấy Hoàng tử nhỏ.

Hoàng tử nhỏ ngồi xuống trên chiếc bàn và thở dốc thoảng hồi. Cậu đã trải qua một hành trình dài đến nỗi!

- Cậu từ đâu đến? - Quý ông lớn tuổi hỏi.

- Quyển sách dầy này là chi thế? - Hoàng tử nhỏ hỏi - Ông làm gì ở đây vậy?

- Ta là một nhà địa lý - Quý ông lớn tuổi nói.

- Nhà địa lý là người như thế nào?

- Đó là một học giả, người biết rõ tìm ở đâu những sông biển, thành phố, núi non và các hoang mạc.

- Điều đó thật thú vị - Hoàng tử nhỏ nói – Đấy cuối cùng cũng có một nghề ra nghề!

Rồi cậu liếc nhanh quanh mình nơi hành tinh của nhà địa lý. Chưa bao giời cậu trông thấy một tinh cầu uy nghiêm thế này.

- Thật đẹp quá, tinh cầu của ông. Có đại dương không ông?

- Ta không thể biết rõ - Nhà địa lý nói.

- Ồ! (Hoàng tử nhỏ thất vọng.) Thế còn núi non?

- Ta không thể biết rõ - Nhà địa lý nói.

- Còn các thành phố và các dòng sông và các sa mạc?

- Ta cũng không thể biết rõ nốt - Nhà địa lý nói.

- Nhưng ông là một nhà địa lý cơ mà!

- Đúng vậy, - Nhà địa lý nói - Nhưng ta có là nhà thám hiểm đâu. Ta hoàn toàn thiếu các nhà thám hiểm. Nhiệm vụ của nhà địa lý không phải là đi đếm những thành phố, những con sông, những ngọn núi, những đại dương và những hoang mạc. Nhà địa lý quá đỗi quan trọng nên không thể đi rong chơi. Ông ta không rời bàn giấy của mình. Nhưng ông ta tiếp nhận thông tin từ các nhà thám hiểm. Ông ta phỏng vấn họ, và ghi chép lại những hồi ức của họ. Nếu những thông tin của một trong các nhà thám hiểm ấy có điểm đáng chú ý, thì nhà địa lý sẽ làm cuộc điều tra về tư cách của nhà thám hiểm đó.

- Tại sao vậy?

- Bởi vì nếu một nhà thám hiểm nói dối thì sẽ kéo theo những sai lầm tai hại trong cuốn sách của nhà địa lý. Và cả nhà thám hiểm nào uống nhiều rượu cũng thế.

- Tại sao vậy? - Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Bởi kẻ say rượu nhìn một hóa hai. Thế là nhà địa lý sẽ ghi hai ngọn núi, ở một nơi chỉ có một ngọn thôi.

- Tôi biết một người, -Hoàng tử nhỏ nói – người có thể sẽ thành một nhà thám hiểm tệ hại.

- Có thể như vậy. Thế nên, khi tư cách của nhà thám hiểm có vẻ tốt rồi, người ta cần làm cuộc điều tra về phát hiện của người ấy.

- Người ta đi kiểm tra nó ư?

- Không. Như thế quá phức tạp. Nhưng người ta yêu cầu nhà thám hiểm cung cấp các bằng chứng. Nếu người này giả như phát hiện ra một ngọn núi lớn, người ta yêu cầu anh ấy phải mang về vài tảng đá to.

Nhà địa lý bỗng đột nhiên kích động:

- Nhưng còn cậu, cậu đến từ xa! Cậu là một nhà thám hiểm! Cậu phải miêu tả hành tinh của cậu cho ta!

Và nhà địa lý, mở cuốn sổ ghi chép của ông ra, gọt bút chì. Trước tiên người ta ghi các chuyện kể của nhà thám hiểm bằng bút chì. Người ta sẽ đợi, để ghi lại bằng bút mực, sau khi nhà thám hiểm cung cấp các bằng chứng.

- Thế nào? - Nhà địa lý hỏi.

- Ồ! Chỗ tôi ấy ư - Hoàng tử nhỏ nói - Nó chẳng mấy chi thú vị, nó rất nhỏ. Tôi có ba quả núi lửa. Hai quả hoạt động, một quả đã tắt. Nhưng biết đâu đấy.

- Biết đâu đấy - Nhà địa lý nói.

- Tôi cũng có một bông hoa.

- Chúng ta không ghi nhận những bông hoa - Nhà địa lý nói.

- Tại sao không! Đó là điều đẹp nhất kia mà!

- Bởi vì hoa vốn phù du.

- "Phù du" có nghĩa là gì?

- Các sách địa lý - Nhà địa lý nói - là những cuốn sách nghiêm túc nhất trong mọi loại sách. Chúng chẳng bao giờ lạc hậu cả. Rất hiếm khi một ngọn núi chuyển chỗ. Một dương cạn nước là điều khó xảy ra. Chúng ta chỉ ghi lại những gì bất diệt.

- Nhưng những núi lửa đã tắt có thể thức dậy - Hoàng tử nhỏ ngắt lời - "Phù du" có nghĩa là gì?

- Núi lửa dầu tắt hay hoạt động, với chúng ta đều như nhau cả thôi - Nhà địa lý nói - Cái đáng tính đếm với chúng ta, chính là quả núi. Nó không thay đổi.

- Nhưng "phù du" có nghĩa là gì? - Hoàng nhỏ nhắc lại, suốt đời, cậu không bỏ qua một câu hỏi nào, một khi đã nêu ra.

- Nó có nghĩa là "cái có nguy cơ biến mất cận kề"

- Đóa hoa của tôi đang có nguy cơ biến mất cận kề sao ?

- Chắc rồi.

"Nàng hoa của mình vốn phù du," Hoàng tử nhỏ nhủ thầm, "Mà nàng chẳng có gì ngoài bốn cái gai để tự phòng thủ hòng chống chọi với thế giới! Và ta đã bỏ nàng cô độc ở quê nhà!"

Đó là cơn hối tiếc đầu tiên của cậu. Nhưng cậu lấy lại can đảm ngay :

- Bây giờ ông khuyên tôi nên đi thăm đâu? - Cậu hỏi.

- Trái đất, - Nhà địa lý trả lời - Hành tinh ấy có tiếng tốt đẹp đấy...

Thế là Hoàng tử nhỏ lên đường, lòng nhung nhớ về đoá hoa của cậu.

Hành tinh thứ bảy chính là Trái Đất.

Trái Đất nào phải một tinh cầu tầm thường! Người ta đếm được ở đây một trăm mười một vị vua (đừng quên rằng trong đó, hiển nhiên, có kể cả những ông vua đen), bảy nghìn nhà địa lý, chín trăm nghìn thương nhân, bảy triệu rưỡi kẻ say rượu, ba trăm mười một triệu kẻ kiêu ngạo, nói cách khác, xấp xỉ hai tỷ người lớn. (*)

Để bạn có khái niệm về kích thước của Trái Đất tôi cần nói với bạn rằng trước khi phát minh ra điện người ta phải duy trì, trên cả sáu châu lục, một đội quân thực sự gồm bốn trăm sáu mươi hai nghìn năm trăm mười một người đốt đèn.

Nhìn phía hơi xa ấn tượng quả lộng lẫy huy hoàng. Chuyển động của đội quân này được điều chỉnh hệt như trong một vở vũ nhạc kịch opera ba lê. Trước tiên là phiên những người đốt đèn nước New Zealand và nước Úc. Những người này, sau khi đốt đèn mình xong, họ chìm vào giấc ngủ. Thế là lôi cuốn vào vũ điệu lượt những người đốt đèn Trung Quốc và Siberia. Rồi sau đó cả họ nữa cũng lẻn mất vào hậu trường. Vậy nên đến phiên những người đốt đèn của Nga và Ấn Độ. Rồi đến lượt những người của Châu Phi và Châu Âu. Tiếp theo của Nam Mỹ. Rồi đến của Bắc Mỹ. Và chẳng bao giờ họ nhầm lẫn thứ tự vào sân khấu của mình. Quả thật là hào hùng vĩ đại.

Duy nhất, người đốt đèn của cây đèn độc nhất ở Bắc Cực, và đồng đội của ông ta với cây đèn độc nhất ở Nam Cực, điều dẫn cuộc sống với nhàn rỗi và thờ ơ: họ làm việc chỉ hai lần trong năm.

----

Chú thích của người dịch

(*) Vào những năm 1940, khoảng thời gian tác giả xuất bản cuốn sách, dân số thế giới xấp xỉ 2,3 tỷ người

Khi người ta muốn tỏ ra dí dỏm, điều xảy tới là người ta sẽ dối trá chút đỉnh. Tôi đã không trung thực lắm đâu khi kể với bạn về những người đốt đèn. Tôi có nguy cơ đưa ra một khái niệm sai lệch về hành tinh của chúng ta với những người chưa biết nó. Loài người chiếm một phần rất nhỏ chỗ trên Trái Đất. Nếu hai tỷ con người đang sống trên hành tinh này mà đứng khá sát vào nhau, như cho một cuộc họp mặt, thì họ có thể dễ dàng xếp dọc trong một quảng trường công cộng hai mươi dặm rộng và hai mươi dặm dài. Tất cả loài người có thể lèn ních lại được trên một hòn đảo bé nhất của Thái Bình Dương.

Những người lớn, dĩ nhiên, sẽ chẳng tin bạn đâu.

Họ tưởng tượng mình chiếm nhiều chỗ lắm. Họ thấy mình quan trọng như những cây Baobab. Bạn khuyên họ vậy hãy làm các tính toán đi. Họ sùng bái những con số: chúng khiến họ hài lòng. Nhưng đừng phí thời giờ của bạn vào hình phạt đó. Nó chẳng ích gì. Bạn đã tin ở tôi.

Hoàng tử nhỏ, một lần trên Trái Đất, vậy là đã rất ngạc nhiên vì chẳng thấy một người nào. Cậu vừa đã sợ rằng có thể mình đến nhầm hành tinh, thì một cái vành mầu ánh trăng chuyển động dưới cát.

- Chúc buổi tối tốt lành - Hoàng tử nhỏ nói để phòng xa.

- Chúc buổi tối tốt lành - Rắn nói.

- Là hành tinh nào tôi đã rơi xuống vậy? - Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Trên Trái Đất, ở Châu Phi - Rắn trả lời.

- A!... Thế không có người nào trên Trái Đất ư?

- Đây là sa mạc. Chẳng có người nào trong sa mạc đâu. Trái Đất rộng mà. - Rắn nói.

Hoàng tử nhỏ ngồi xuống một tảng đá và ngước mắt lên phía trời.

- Tôi đang tự hỏi - Cậu nói – phải chăng những ngôi sao được thắp sáng cốt cùng để mỗi người có thể một ngày kia tìm lại được ngôi sao của chính mình. Hãy ngắm nhìn tinh cầu của tôi kìa. Chỉ ngay bên trên chúng ta... Nhưng sao mà xa xôi là thế!

- Nó thật đẹp - Rắn nói – Vậy cậu tới đây để làm gì?

- Tôi có nhiều rắc rối với một bông hoa - Hoàng tử nhỏ trả lời.

- À! - Rắn nói.

Và cả hai lặng im.

- Con người ở đâu? - Sau cùng Hoàng tử nhỏ tiếp tục - Người ta cảm thấy hơi cô độc giữa sa mạc...

- Người ta cũng cô độc khi ở giữa loài người - Rắn nói.

Hoàng nhỏ nhìn kĩ rắn rất lâu.

- Cậu là một loài vật kỳ lạ, - Cuối cùng cậu nói - mảnh khảnh như một ngón tay...

- Nhưng ta mạnh hơn ngón tay của một bậc đế vương - Rắn nói.

Hoàng tử nhỏ mỉm cười:

- Cậu không mạnh lắm đâu... đến chân cậu cũng chẳng có... cậu thậm chỉ chẳng thể đi xa...

- Ta có thể đưa cậu đi xa hơn cả một chiếc tàu - Rắn nói.

Rồi rắn quấn cuộn quanh cổ chân Hoàng tử nhỏ, trông giống tựa một chiếc vòng vàng.

- Bất cứ kẻ nào mà ta chạm tới, ta gửi trả hắn về với đất nơi mà hắn bước ra - Rắn nói thêm - Nhưng cậu thật thuần khiết và cậu đến từ một ngôi sao... (*)

Hoàng tử nhỏ không đáp lại điều gì.

- Cậu khiến ta cảm nghe thương xót, cậu quá đỗi yếu ớt, trên Trái Đất bằng đá hoa cương này. Ta có thể giúp cậu một ngày nếu cậu quá luyến tiếc hành tinh quê nhà. Ta có thể...

- Ồ! Tôi hiểu rõ rồi - Hoàng tử nhỏ nói - Nhưng tại sao cậu lúc nào cũng nói ẩn đố thế?

- Mọi ẩn đố ta đều giải tan tất - Rắn nói.

Rồi cả hai im lặng.

---

Chú thích của người dịch

(*) Kinh Thánh của Thiên Chúa Giáo giải thích loài người do thiên chúa nặn tạo từ đất thành. 

Hoàng tử nhỏ băng qua sa mạc và chỉ gặp duy nhất một bông hoa. Một đóa hoa ba cánh, một đóa hoa chẳng đáng giá gì...

- Chúc một ngày tốt lành - Hoàng tử nhỏ nói.

- Chúc một ngày tốt lành - Bông hoa nói.

- Loài người ở đâu? - Hoàng tử nhỏ lịch thiệp hỏi.

Bông hoa, một ngày nọ, đã trông thấy một đoàn lữ hành:

- Con người hả? Có tồn tại đấy, tôi nghĩ vậy, có khoảng sáu hay bảy. Tôi đã thoáng thấy họ nhiều năm trước đây. Nhưng không ai biết tìm họ ở đâu. Gió thổi họ đi. Họ thiếu gốc rễ, điều đó vướng nghẽn họ thật nhiều.

- Vĩnh biệt - Hoàng tử nhỏ nói.

- Vĩnh biệt - Đóa hoa nói.

Hoàng tử nhỏ leo lên một ngọn núi cao. Những núi non duy nhất cậu từng biết đến là ba quả núi lửa cao ngang đầu gối cậu. Và cậu dùng ngọn núi lửa đã tắt như một chiếc ghế đẩu. "Từ đỉnh một ngọn núi cao như núi này", nên vậy cậu nghĩ thầm, "mình có thể phóng nhìn qua một lượt toàn bộ hành tinh và tất cả mọi người..." Nhưng cậu chẳng thấy được gì ngoài những chóp đá nhọn hoắt như đỉnh tháp.

- Chúc một ngày tốt lành - Cậu nói để phòng xa.

- Chúc một ngày tốt lành... Chúc một ngày tốt lành... Chúc một ngày tốt lành... - Tiếng vang vọng lại.

- Các cậu là ai? - Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Các cậu là ai... Các cậu là ai... Các cậu là ai... - Tiếng vang vọng lại.

- Hãy làm bạn với tôi, tôi cô đơn quá - Cậu nói.

- Tôi cô đơn quá... Tôi cô đơn quá... Tôi cô đơn quá... - Tiếng vang vọng lại.

"Thật là một hành tinh kỳ cục!" – Cậu nghĩ thầm lúc này - "Nó toàn khô khốc, và toàn nhọn hoắt, và toàn mặn chát. Còn loài người thì thiếu thốn trí tưởng tượng. Họ lặp lại những gì được nói cho ... Nơi của mình có một bông hoa: nàng luôn luôn là người lên tiếng trước..."

Việc đã tới với Hoàng tử nhỏ, đã đi bộ rất lâu, băng qua những cồn cát, những khối đá và những băng tuyết, cuối cùng cũng tìm thấy một con đường. Mà mọi con đường đều đưa đến chỗ loài người.

- Chúc một ngày tốt lành - Cậu nói.

Đó là một khu vườn nở rộ những bông hồng.

- Chúc một ngày tốt lành- Những bông hồng đáp.

Hoàng tử nhỏ ngắm nhìn chăm chú các bông hồng. Tất cả họ đều giống nàng hoa của cậu.

- Các nàng là ai? – Sửng sốt, cậu hỏi họ.

- Chúng em là hoa hồng - Những bông hoa nói.

- A! - Hoàng tử thốt lên…

Và cậu cảm nghe vô cùng đau khổ. Đóa hoa của cậu đã đã lể lể với cậu rằng nàng là duy nhất trong giống nòi mình trên khắp toàn vũ trụ. Vậy mà ở đây có đến năm nghìn đóa hồng, đều giống hệt nhau, trong chỉ một khu vườn!

"Nàng sẽ phật ý lắm," - Cậu nghĩ thầm - "nếu nàng thấy điều này... nàng sẽ ho rũ rượi và giả chết cho đỡ ngượng. Còn mình sẽ buộc phải làm ra vẻ chăm sóc nàng, vì, nếu không, để hủy nhục cả mình, nàng sẽ chết thật mất... "

Rồi cậu lại tự bảo: "Mình đã tưởng mình thật giàu có với một nàng hoa duy nhất, mà mình chẳng có gì ngoài một đóa hồng bình thường. Cái đó cùng với ba quả núi lửa cao chỉ ngang đầu gối, mà một quả, có lẽ, đã tắt nghỉm mãi mãi, những cái đó đâu làm mình thành một hoàng tử vĩ đại..."

Và, đổ dài trong cỏ, cậu khóc.

Chính vào lúc đó cáo xuất hiện.

- Chúc một ngày tốt lành - Cáo nói.

- Chúc một ngày tốt lành - Hoàng tử nhỏ trả lời lịch thiệp, cậu ngoảnh nhìn nhưng chẳng thấy gì.

- Mình ở đây - Giọng nói cất lên - dưới cây táo…

- Cậu là ai thế? - Hoàng tử nhỏ hỏi - Cậu thật là xinh đẹp.

- Mình là cáo - Cáo nói.

- Lại chơi với mình đi - Hoàng tử nhỏ đề nghị - Mình đang buồn biết bao...

- Mình không thể chơi với cậu - Cáo nói - Mình chưa được thuần hóa.

- À! Xin lỗi - Hoàng tử nhỏ nói.

Nhưng, sau khi ngẫm nghĩ, cậu hỏi thêm:

- "Thuần hoá" nghĩa là gì?

- Cậu không sống ở đây - Cáo nói - Cậu đang tìm gì thế?

- Mình đang tìm con người - Hoàng tử nhỏ nói - "Thuần hoá" nghĩa là gì?

- Con người - Cáo nói - họ có súng và họ săn bắn. Thế thật phiền nhiễu! Họ cũng nuôi cả gà. Đó là cái duy nhất thú vị ở họ. Cậu đang tìm gà sao?

- Không - Hoàng tử nhỏ nói - Mình đang tìm những người bạn. "Thuần hóa" nghĩa là gì?

- Đó là điều bị quên lãng quá đáng rồi - Cáo nói - Nó có nghĩa là "tạo nên những mối liên kết…"

- Tạo nên những mối liên kết?

- Đúng vậy - Cáo nói - Cậu đối với mình chỉ là một cậu bé như trăm nghìn cậu bé khác. Và mình chẳng cần cậu. Và cậu cũng chẳng cần mình. Mình đối với cậu chỉ là một con cáo giống như trăm nghìn con cáo khác. Nhưng, nếu cậu thuần hóa mình, chúng mình người này sẽ cần người kia. Với mình cậu sẽ là duy nhất ở trên đời. Mình cũng là duy nhất ở trên đời đối với cậu.

- Mình bắt đầu hiểu rồi – Hoàng tử nhỏ nói - Có một bông hoa... mình cho là nàng đã thuần hoá mình...

- Có thể lắm - Cáo nói – Người ta có thể gặp mọi sự trên Trái Đất này...

- Ồ! Không phải trên Trái Đất này – Hoàng tử nhỏ nói.

Cáo có vẻ vô cùng mánh mung:

- Trên một hành tinh nào khác à?

- Đúng vậy.

- Có những thợ săn, trên hành tinh đó không?

- Không.

- Đấy, thế mới thú vị! Thế có những con gà không?

- Không.

- Chả có gì hoàn hảo cả! - Cáo thở dài.

Nhưng rồi cáo quay lại ý nghĩ của mình:

- Cuộc sống của mình thật đơn điệu. Mình săn những con gà, con người săn mình. Tất cả những con gà đều giống nhau, và tất cả loài người đều giống nhau. Vì vậy mình hơi chán. Nhưng, nếu cậu thuần hóa mình, cuộc sống của mình sẽ rực ánh mặt trời. Mình sẽ nhận ra tiếng một bước chân khác hẳn mọi bước chân khác. Tiếng những bước chân khác sẽ làm mình chui ngay xuống đất. Bước chân của cậu sẽ kéo mình ra khỏi hang, như là một điệu nhạc. Và hãy nhìn kìa! Cậu có thấy, đằng kia, những đồng lúa mì ấy không? Mình không ăn bánh mì. Lúa mì đối với mình là vô dụng. Những cánh đồng lúa mì đó chẳng nhắc mình nhớ tới điều gì. Và thế, thật buồn! Nhưng cậu có mái tóc mầu của vàng kim. Và thế sẽ trở nên rất tuyệt vời khi cậu thuần hoá mình! Lúa mì, cũng nhuộm ánh vàng, sẽ nhắc mình nhớ tới cậu. Và mình sẽ yêu tiếng gió reo trên cánh đồng lúa mì...

Cáo im lặng và chăm chú nhìn Hoàng tử nhỏ một lúc lâu :

- Nếu cậu vui lòng … xin hãy thuần hoá mình đi! - Cáo nói.

- Mình cũng muốn lắm, – Hoàng tử nhỏ trả lời - Nhưng mình không có nhiều thời gian. Mình có những người bạn để mà kiếm tìm và nhiều điều để mà biết hiểu.

- Người ta chỉ hiểu được những gì họ đã thuần hóa thôi - Cáo nói - Con người không còn thời gian để biết hiểu cái gì. Họ mua những vật được làm sẵn trong các cửa hàng. Nhưng chẳng có lấy một cửa hàng nào bán những người bạn, con người chẳng còn bạn nữa. Nếu cậu muốn có một người bạn, hãy thuần hóa mình đi!

- Vậy phải làm gì? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Phải thật kiên nhẫn - Cáo trả lời - Ban đầu cậu hãy ngồi hơi xa mình một chút, như thế, trên cỏ ấy. Mình sẽ đưa mắt liếc cậu và cậu sẽ chẳng nói gì. Ngôn ngữ là nguồn gốc của ngộ nhận. Rồi, từng ngày, cậu có thể ngồi gần mình hơn một chút...

Ngày hôm sau, Hoàng tử nhỏ quay lại.

- Sẽ tốt hơn khi cậu trở lại vào đúng giờ hôm trước - Cáo nói - Nếu cậu đến, chẳng hạn, lúc bốn giờ chiều, thì từ ba giờ mình đã cảm nghe hạnh phúc. Thời khắc càng trôi, mình càng hạnh phúc hơn. Đến bốn giờ, đã, mình đã thấy bồn chồn và lo lắng; mình sẽ khám phá ra cái giá của hạnh phúc! Nhưng nếu cậu đến vào bất cứ lúc nào, mình sẽ chẳng thể biết lúc nào để trang phục cho trái tim … Phải có nghi lễ chứ.

- “Nghi lễ” là gì thế? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Đó cũng là cái bị quên lãng quá đáng rồi - Cáo nói – Đó là cái làm cho một ngày trở nên khác những ngày khác, một giờ trở nên khác những giờ khác. Có một nghi lễ, chẳng hạn, của những người thợ săn. Họ khiêu vũ vào mỗi thứ năm với các cô gái trong làng. Thế thì thứ năm là một ngày tuyệt vời! Hôm ấy mình có thể rong chơi đến tận vườn nho. Nếu những người thợ săn khiêu vũ bất cứ ngày nào, thì ngày nào cũng như ngày nào, và mình sẽ chẳng có lấy một ngày nào để nghỉ.

Thế là, Hoàng tử nhỏ thuần hoá cáo. Và khi giờ chia tay tới gần :

- Ôi! - Cáo nói - ... Mình khóc mất…

- Đó là lỗi của cậu – Hoàng tử nhỏ nói - Mình chẳng mong cậu tổn thương dầu chỉ một chút nào, nhưng cậu lại muốn mình thuần hóa cậu…

- Hẳn nhiên rồi - Cáo nói.

- Nhưng cậu sẽ khóc! – Hoàng tử nhỏ nói.

- Hẳn nhiên rồi - Cáo nói.

- Thế thì cậu chẳng được gì!

- Có chứ - Cáo nói – Bởi màu vàng của lúa mì ấy.

Rồi cáo nói thêm:

- Hãy trở lại thăm những đoá hồng đi. Cậu sẽ hiểu được vì sao đóa hoa của cậu là duy nhất ở trên đời. Rồi cậu hãy lại đây từ biệt mình, và mình sẽ tặng cậu một điều bí mật làm quà.

Hoàng tử nhỏ đi thăm lại những đoá hoa hồng.

- Các nàng chẳng giống đóa hoa của ta, các nàng vẫn còn là không quan trọng gì – Cậu bảo những bông hồng - Chưa ai thuần hoá các nàng và các nàng cũng chưa thuần hoá ai. Các nàng giống cáo của ta lúc trước. Cậu ấy chỉ là một con cáo như trăm ngàn con cáo khác. Nhưng ta đã làm bạn với cậu ấy, và giờ đây cậu ấy là duy nhất ở trên đời.

Và những bông hồng cảm nghe thật phiền.

- Các nàng xinh đẹp, nhưng các nàng trống rỗng - Hoàng tử nhỏ tiếp tục - Không ai có thể chết vì các nàng. Hẳn nhiên là, đoá hồng của ta, một người qua đường bình thường sẽ nghĩ rằng đóa hồng ấy giống các nàng. Nhưng mỗi nàng, chỉ nàng là quan trọng nhất trong tất cả các nàng, bởi chính là nàng mà tay ta đã tưới. Bởi chính là nàng mà ta đã đặt dưới bầu kính. Bởi chính là nàng mà ta đã che bằng tấm bình phong. Bởi chính là nàng mà ta đã làm chết những con sâu (trừ hai ba con để chúng biến thành bướm). Bởi chính là nàng mà ta đã lắng nghe lời phàn nàn, lời huyênh hoang, thậm chí thi thoảng cả lời im lặng. Bởi đó là đoá hồng của ta.

Rồi cậu trở lại chỗ cáo.

- Vĩnh biệt – Cậu nói.

- Vĩnh biệt - Cáo nói – Và đây là bí mật của mình. Nó thật rất giản đơn: người ta chỉ nhìn rõ bằng trái tim. Điều cốt yếu mắt thường không thể thấy.

- Điều cốt yếu mắt thường không thể thấy – Hoàng tử nhỏ lặp lại, cốt để ghi nhớ.

- Chính thời gian cậu mất cho đóa hồng của mình đã làm nàng trở nên quan trọng đến thế.

- Chính thời gian mình mất cho đóa hồng của mình... – Hoàng tử nhỏ nói, cốt để ghi nhớ.

- Con người đã quên mất chân lý này - Cáo nói - Nhưng cậu không được quên. Cậu trở thành có trách nhiệm mãi mãi với những gì cậu đã thuần hoá. Cậu có trách nhiệm với đóa hồng của cậu…

- Mình có trách nhiệm với đóa hồng của mình... – Hoàng tử nhỏ lặp lại, cốt để ghi nhớ. 

- Chúc một ngày tốt lành – Hoàng tử nhỏ nói.

- Chúc một ngày tốt lành - Người bẻ ghi nói.

- Ông làm gì ở đây thế? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Ta sắp xếp hành khách, thành từng gói nghìn người một - Người bẻ ghi nói – Ta chuyển hướng những đoàn tàu chở họ, lúc thì sang phải, lúc thì sang trái.

Rồi một con tàu tốc hành sáng choang, gầm lên như sấm, lao vụt qua làm rung rinh cả căn phòng gác ghi.

- Họ đang rất vội – Hoàng tử nhỏ nói - Họ đang tìm gì vậy?

- Chính người lái tàu cũng chẳng biết đâu - Người bẻ ghi nói.

Và gầm lên, theo chiều ngược lại, một con tàu tốc hành sáng choang thứ hai.

- Họ đã trở về rồi ư? – Hoàng tử nhỏ thắc mắc.

- Hai con tàu đó không phải là một – Người bẻ ghi nói – Đó là một sự hoán đổi.

- Họ không bằng lòng sao, ở chỗ của họ?

- Người ta chẳng bao giờ bằng lòng với chỗ của mình cả - Người bẻ ghi nói.

Và tiếng gầm vang của con tàu tốc hành thứ ba sáng choang.

- Họ đang đuổi theo những hành khách đầu tiên phải không? - Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Họ chẳng đuổi theo cái gì hết - Người bẻ ghi nói - Họ ngủ gật ở trên đó, hoặc ngồi ngáp vặt. Chỉ có những đứa trẻ là dán mũi vào cửa kính thôi.

- Chỉ những đứa trẻ biết chúng đang tìm gì – Hoàng tử nhỏ nói – Chúng đắm đuối bởi một con búp bê rách nát, và nó trở nên quan trọng vô cùng, nếu có ai lấy nó đi, chúng sẽ khóc...

- Chúng thật may mắn, người bẻ ghi nói. 

- Chúc một ngày tốt lành - Hoàng tử nhỏ nói.

- Chúc một ngày tốt lành – Nhà buôn nói.

Ông là một nhà buôn bán những viên thuốc cải tiến khiến làm dịu cơn khát. Nuốt một viên mỗi tuần thì sẽ chẳng còn cảm thấy có nhu cầu uống nước.

- Tại sao ông bán thứ đó? – Hoàng tử nhỏ hỏi.

- Nó tiết kiệm được rất nhiều thời gian cho người ta – Nhà buôn nói - Các chuyên gia giám định đã tính toán cả rồi. Có thể tiết kiệm được những năm mươi ba phút mỗi tuần.

- Rồi người ta làm gì với năm mươi ba phút ấy?

- Thì làm bất cứ gì người ta muốn...

"Mình, “ – Hoàng tử nhỏ tự nhủ – “nếu mình có năm mươi ba phút rỗi rãi ấy, mình sẽ bước thật nhẹ nhàng đến một nguồn nước..."

Đã là ngày thứ tám từ khi máy bay của tôi bị hỏng trong hoang mạc, và tôi nghe câu chuyện về nhà buôn trong lúc uống nốt những giọt nước dự trữ cuối cùng.

- À! - Tôi nói với Hoàng tử nhỏ - Chúng thật hay, những hồi ức của cậu, nhưng tôi vẫn chưa chữa được máy bay của mình, tôi đã chẳng còn giọt nước nào để uống, và tôi sẽ hạnh phúc, tôi cũng thế, nếu tôi có thể đi thật nhẹ nhàng đến một nguồn nước!

- Bạn cáo của tôi, đã nói với tôi là…

- Cậu bạn bé bỏng ơi, điều này không liên quan gì nữa đến cáo!

- Tại sao?

- Bởi vì chúng ta đang sắp chết vì khát…

Cậu chẳng hiểu lí lẽ của tôi, cậu trả lời:

- Thật tuyệt khi đã có một người bạn, thậm chí cả khi người ta sắp chết. Tôi, tôi rất hạnh phúc vì đã có cáo làm bạn…

“Cậu ấy không lường được mối nguy hiểm này” – Tôi nghĩ thầm – “Cậu ấy không bao giờ đói hay khát. Một chút ánh sáng mặt trời cũng đủ cho cậu ấy rồi… “

Nhưng rồi cậu nhìn tôi và trả lời cho điều tôi vừa nghĩ:

- Tôi cũng đang khát… Chúng ta đi tìm một cái giếng đi…

Tôi phác một cử chỉ chán nản: thật phi lý đi tìm một cái giếng, dù là hú họa, giữa mênh mông hoang mạc. Tuy nhiên chúng tôi vẫn bắt đầu nặng nhọc cất bước.

Khi chúng tôi bước đi, hàng giờ, trong im lặng, bóng tối trùm xuống, và những vì sao bắt đầu tỏa sáng.Tôi thoảng nhìn mọi vật như trong cơm mê, phát sốt nhẹ, do cơn khát. Những lời của Hoàng tử nhỏ nhẩy múa trong ký ức tôi :

- Cậu thế là cũng khát chứ, cậu ấy? – Tôi hỏi

Nhưng cậu chẳng trả lời câu hỏi của tôi. Chỉ nói đơn giản:

- Nước cũng có thể rất tốt cho tim…

Tôi không hiểu câu trả lời của cậu nhưng tôi im lặng... Tôi biết là không nên hỏi cậu gì nữa.

Cậu đã mệt. Cậu ngồi xuống. Tôi ngồi xuống bên cạnh cậu. Và, sau một lúc im lặng, cậu lại nói:

- Những ngôi sao thật đẹp, bởi một bông hoa mà ta không thể nhìn thấy…

Tôi đáp lại «Hẳn nhiên rồi» và tôi nhìn, trong câm lặng, những đụn cát dưới ánh trăng.

- Sa mạc thật đẹp - Cậu nói thêm…

Và điều này đúng. Tôi luôn yêu sa mạc. Người ta có thể ngồi trên một đụn cát. Chẳng thấy gì. Chẳng nghe gì. Nhưng có một cái gì đang lặng lẽ tỏa ra…

- Cái điểm tô làm sa mạc đẹp như thế - Hoàng tử nhỏ nói – là nó ẩn giấu một cái giếng ở đâu đó…

Tôi kinh ngạc vì bỗng chợt hiểu ra sự tỏa sáng huyền bí ấy của cát. Khi tôi là một cậu bé, tôi sống trong một ngôi nhà cổ xưa, và truyền thuyết kể rằng có một kho báu được chôn giấu ở đó. Tất nhiên, chưa ai phát hiện ra, có lẽ kể cả tìm kiếm nó. Nhưng cả ngôi nhà trở nên mê hoặc. Nhà của tôi đang cất giấu một điều bí mật tận sâu trong trái tim nó…

- Đúng vậy – Tôi nói với Hoàng tử nhỏ – Dù là ngôi nhà, những vì sao hay sa mạc, cái làm chúng tuyệt đẹp là điều không thể nhìn thấy!

- Tôi rất mừng - Cậu nói - rằng ông đồng ý với cáo của tôi.

Khi Hoàng tử nhỏ chìm vào giấc ngủ, tôi bế cậu lên tay, và bắt đầu đi tiếp. Tôi đã xúc động. Dường như tôi đang nâng niu một kho báu rất đỗi mong manh. Dường như không có gì trên Trái Đất này mỏng manh như thế. Tôi ngắm nhìn, dưới ánh trăng, vầng trán nhợt nhạt, đôi mắt nhắm nghiền, những lọn tóc rung rung trong gió, và nhủ thầm : “Cái mà ta đang nhìn thấy đây chỉ là một cái vỏ. Điều quan trọng nhất thì không thể nhìn thấy…”

Khi đôi môi của cậu hé nở thoáng nụ cười, tôi lại nhủ thầm: “Điều làm ta xúc động dường ấy về Hoàng tử nhỏ đang ngủ này, chính là sự trung thành của cậu với một bông hoa, chính là hình ảnh một đóa hồng tỏa rạng trong cậu như ánh sáng một ngọn đèn, thậm chí cả khi cậu đang ngủ…” Và tôi cảm thấy cậu càng mong manh hơn.

Những ngọn đèn phải được bảo vệ cẩn thận hơn: một cơn gió thoảng cũng có thể làm chúng tắt…

Và, cứ bước đi như vậy, tôi tìm thấy cái giếng vào lúc rạng đông. 

- Con người - Hoàng tử nhỏ nói – tự nhồi nhét mình trong những chuyến tốc hành, mà chẳng còn biết mình đang tìm kiếm gì. Thế là họ tự dày vò và chạy quẩn quanh ...

Và cậu nói thêm:

- Nào có đáng gì ...

Cái giếng mà chúng tôi tìm được không giống những cái giếng của sa mạc Sahara. Giếng trong hoang mạc Sahara chỉ đơn giản là những cái lỗ đào trong cát. Còn cái này giống như một giếng làng. Nhưng quanh đây chẳng làng mạc nào, và tôi nghĩ mình đang rơi vào ảo mộng.

- Thật kỳ lạ - Tôi nói với Hoàng tử nhỏ - Mọi cái đều đă sẵn sàng: cái ròng rọc, xô múc nước và sợi dây thừng...

Cậu cười, cầm sợi dây, thả ròng rọc. Và cái ròng rọc rền rĩ như tiếng rên rỉ của một chong chóng chỉ hướng cũ mềm khi những ngọn gió đã ngủ lặng quá lâu.

- Ông nghe thấy chứ, – Hoàng tử nhỏ nói – Chúng ta đã đánh thức cái giếng này và nó đang hát đấy ...

Tôi không muốn cậu gắng sức quá mức:

- Để tôi làm cho - Tôi bảo cậu - Nó nặng quá với cậu.

Chầm chậm tôi kéo cái xô lên tận gờ miệng giếng. Tôi đặt nó chắc chắn trên thành giếng. Trong tai tôi vẫn còn văng vẳng tiếng hát của ròng rọc và, trong mặt nước vẫn còn đang run rẩy, tôi thấy rung rinh ánh mặt trời.

- Tôi khát thứ nước này – Hoàng tử nhỏ nói - Cho tôi uống đi...

Và tôi biết hiểu ra cậu tìm kiếm cái gì!

Tôi nâng thùng nước lên kề môi cậu. Cậu uống, hai mắt nhắm nghiền. Dịu ngọt như một buổi lễ. Dòng nước này hẳn là một cái gì khác hơn thực phẩm nhiều. Nó sinh ra từ những bước chân đi bộ dưới trời sao, từ tiếng hát của ròng rọc, từ gắng sức của đôi cánh tay tôi. Nó thật tốt lành cho trái tim ta, như một món quà. Ngày tôi còn là một cậu bé, ánh sáng của cây thông Noel, tiếng nhạc của buổi lễ nửa đêm, sự ngọt ngào của những nụ cười, như vậy, tất cả làm nên sự rạng rỡ của món quà Noel mà tôi được nhận.

- Con người nơi ông sống – Hoàng tử nhỏ nói - trồng năm nghìn đóa hồng trong một khu vườn... thế mà họ chẳng nhận ra cái họ đang kiếm tìm...

- Họ chẳng tìm thấy đâu - Tôi đáp lời.

- Trong khi cái họ muốn kiếm lại có thể tìm thấy ở duy nhất một đoá hồng hay chỉ một ít nước thôi...

- Hẳn vậy rồi - Tôi đáp.

Và Hoàng tử nhỏ nói thêm:

- Nhưng những con mắt vốn mù lòa. Người ta phải tìm kiếm bằng trái tim.

Tôi uống. Tôi hít hà thỏa thuê. Cát, vào lúc tinh mơ, một màu mật ong. Tôi hạnh phúc cả vì màu mật ong ấy nữa. Tại sao tôi cứ phải khổ sở...

- Ông phải giữ lời hứa – nói với tôi nhẹ nhàng, Hoàng tử nhỏ, người mà, lại thêm một lần, ngồi xuống cạnh tôi.

- Lời hứa nào cơ?

- Ông biết mà ... một cái rọ mõm cho con cừu của tôi... tôi phải có trách nhiệm với nàng hoa ấy!

Tôi rút các bản vẽ phác ra khỏi túi. Hoàng tử nhỏ nhìn qua chúng, và bật cười nói:

- Cây Baobap của ông, trông hơi giống cây bắp cải...

- Ồ!

Thế mà tôi đã rất đỗi tự hào về bức vẽ những cây Baobab!

- Cáo của ông... hai tai nó... trông hơi giống hai cái sừng...và lại quá dài!

Cậu lại bật cười lần nữa.

- Cậu không công bằng, cậu bạn nhỏ ơi, tôi vốn chẳng biết vẽ gì ngoài con trăn kín và con chăn mở mà.

- Ồ! Được cả thôi – Cậu nói - Trẻ em hiểu cả mà.

Thế rồi tôi phác chì một cái rọ mõm. Và lòng tôi se lại khi đưa nó cho cậu:

- Cậu có những dự định gì mà tôi không được rõ...

Nhưng cậu không trả lời tôi. Cậu chỉ bảo:

- Ông biết không, ngày tôi rơi xuống Trái Đất... mai đã là ngày kỷ niệm rồi...

Rồi, sau một lát im lặng cậu nói tiếp:

- Tôi đã ngã xuống ở rất gần đây...

Và cậu đỏ mặt.

Một lần nữa, chẳng hiểu tại sao, tôi cảm khổ một nỗi buồn kỳ dị. Trong khi một câu hỏi buột ra:

- Thế ra không phải chỉ là tình cờ mà, buổi sáng hôm tôi quen cậu, tám ngày trước, cậu đang lang thang như thế, một mình, cách xa hàng nghìn nghìn dặm nơi người ở! Cậu đang quay lại điểm mà cậu đã rơi xuống phải không? (*)

Hoàng tử nhỏ lại đỏ mặt.

Và tôi nói thêm, trong ngập ngừng:

- Là vì, có lẽ, vì ngày kỷ niệm chăng?

Hoàng tử nhỏ lại đỏ mặt. Cậu không bao giờ trả lời những câu hỏi, nhưng, khi người ta đỏ mặt, như thế có nghĩa là "đúng", phải không?

- Ôi! - Tôi nói với cậu - Tôi sợ…

Nhưng cậu đáp lời tôi:

-Giờ ông phải làm việc thôi. Ông phải quay lại với động cơ của mình. Tôi sẽ đợi ông ở đây. Tối mai hãy quay về nhé...

Nhưng tôi vẫn không yên tâm. Tôi nhớ tới cáo. Người ta có nguy cơ khóc một chút nếu họ đã để ai đó thuần hoá mình...

---

Chú thích của người dịch

« la chute » : có nghĩa là sự rơi, sự ngã ; còn có nghĩa là sự sa ngã, sự sụp đổ. 

Có, bên cạnh cái giếng, một bức tường đá cũ kĩ đổ nát. Khi trở lại sau công việc, chiều tối hôm sau, tôi thoảng thấy từ xa Hoàng tử nhỏ của mình ngồi trên đó, đôi chân thõng xuống. Và tôi thoáng nghe cậu nói:

- Thế cậu chẳng nhớ gì sao? – Cậu nói - Hoàn toàn không phải ở chỗ này đâu!

Hẳn một giọng nói khác đã trả lời cậu chẳng chút hoài nghi, vì cậu đáp lại:

- Phải! Phải! Đúng là ngày ấy, nhưng không phải chỗ này...

Tôi rảo bước về phía bức tường. Tôi vẫn không nhìn thấy mà cũng chẳng nghe thấy một ai. Nhưng Hoàng tử nhỏ đáp lời lần nữa:

- ... Tất nhiên rồi. Cậu cứ xem nơi nào bắt đầu có những dấu vết của tôi trên cát. Cậu chỉ việc đợi tôi ở đấy. Tôi sẽ đến đêm nay.

Tôi còn cách bức tường hai mươi mét nhưng vẫn chẳng nhìn thấy gì.

Hoàng tử nhỏ lại cất tiếng, sau một lát im lặng:

- Nọc độc của cậu có tốt không? Cậu chắc là không làm tôi đau lâu chứ?

Tôi sững lại, trái tim se thắt, nhưng tôi vẫn chưa biết hiểu gì.

- Bây giờ, cậu hãy đi đi – Cậu nói - Tôi muốn trở xuống.

Thế là tôi hạ mắt mình nhìn xuống phía chân tường, và tôi nhảy dựng lên! Nó ở đó, ngóc đầu lên phía Hoàng tử nhỏ, một giống rắn vàng có thể giết chết bạn chỉ trong ba chục giây. Vừa lục túi tìm khẩu súng lục, tôi vừa chạy tới, nhưng, nghe tiếng động của tôi, rắn ta nhẹ nhàng trườn vào trong cát, như thể một tia nước biến mất, và, chẳng quá gấp gáp, lách mình giữa các tảng đá với một âm thanh nhè nhẹ của kim loại.

Tôi đến bên bức tường vừa lúc kịp đỡ cậu bé Hoàng tử nhỏ trong vòng tay, cậu trắng bệch như tuyết.

- Chuyện gì thế này! Giờ thì cậu lại chuyện trò với rắn!

Tôi tháo chiếc khăn choàng vàng ròng cậu vẫn luôn quàng. Tôi dấp nước lên thái dương cậu và cho cậu uống chút nước. Và lúc đó, tôi không dám hỏi thêm cậu điều gì nữa. Cậu trầm nghiêm nhìn tôi và quàng hai tay ôm cổ tôi. Tôi cảm nghe nhịp tim cậu đập như tiếng tim của một con chim hấp hối, khi bị trúng đạn súng săn. Cậu bảo tôi:

- Tôi rất mừng vì ông đã tìm ra cái thiếu thốn ở động cơ. Giờ ông có thể về nhà...

- Làm sao cậu biết ?

Tôi vừa lúc định báo cho cậu biết là, chẳng chút kỳ vọng nào, mà tôi lại thành công !

Cậu không đáp gì lại câu hỏi của tôi, chỉ thêm:

- Tôi cũng vậy, ngày hôm nay, tôi trở về nhà mình...

Rồi, vẻ muộn sầu:

- Xa hơn nhiều lắm... Khó hơn nhiều lắm...

Tôi cảm giác rõ rệt vừa xảy ra một việc gì dị thường. Tôi siết chặt cậu trong vòng tay như một em bé, nhưng tuồng như cậu đang chảy trượt thẳng xuống một vực thẳm mà tôi lại không thể làm gì để níu giữ ...

Ánh mắt cậu nghiêm trang, lạc vào rất xa xăm:

- Tôi có con cừu của ông. Và tôi có cái hòm cho con cừu. Và tôi có cái rọ mõm...

Và cậu mỉm cười u sầu.

Tôi đợi một lúc lâu. Tôi cảm thấy cậu đang ấm dần lên từng chút một:

- Cậu bạn nhỏ bé ơi, cậu đã sợ hãi...

Cậu đã sợ, dĩ nhiên rồi! Nhưng cậu cười dịu dàng:

- Tôi sẽ còn sợ nhiều hơn vào tối nay...

Một lần nữa tôi lại thấy ớn lạnh bởi cảm giác không thể cứu vãn. Và tôi hiểu ra mình không thể chịu nổi ý nghĩ rồi đây sẽ không bao giờ còn nghe được tiếng cười này. Tiếng cười ấy với tôi như một nguồn nước trong sa mạc.

- Cậu bạn nhỏ ơi, tôi muốn vẫn được nghe cậu cười...

Nhưng cậu bảo tôi:

- Đêm nay, là đúng một năm. Ngôi sao của tôi sẽ tìm đúng ở bên trên chỗ tôi đã rơi xuống năm trước...

- Cậu bạn nhỏ ơi, phải chăng đó chỉ là cơn ác mộng, câu chuyện con rắn với cuộc hẹn gặp và ngôi sao này...

Nhưng cậu không trả lời câu hỏi của tôi. Cậu lại bảo:

- Cái gì quan trọng, cái đó không thể nhìn thấy...

- Hẳn nhiên rồi...

- Giống như bông hoa của tôi. Nếu ông yêu một bông hoa ở trên một ngôi sao, thật ngọt ngào, ban đêm, khi ông nhìn ngắm bầu trời. Tất cả các ngôi sao đều nở hoa.

- Hẳn nhiên rồi...

-

Giống như nước vậy. Nước ông cho tôi uống giống như âm nhạc, bởi đó là tiếng hát của ròng rọc và sợi dây... ông còn nhớ không... thật ngọt lành.

- Hẳn nhiên rồi...

- Ông sẽ nhìn ngắm, ban đêm, những vì sao. Nơi tôi sống quá nhỏ bé nên tôi chẳng thể chỉ cho ông ngôi sao của mình. Thế lại càng hay. Ngôi sao của tôi, với ông sẽ là một trong mọi ngôi sao. Và thế là, tất cả các vì sao, ông sẽ thích ngắm nhìn cả... Tất cả chúng sẽ đều trở thành bạn của ông. Và tôi sắp tặng ông một món quà ...

Cậu lại cười.

- A! Cậu bạn nhỏ, cậu bạn nhỏ ơi, tôi yêu tiếng cười này làm sao!

- Đúng thế đó là món quà của tôi... như là dòng nước vậy...

- Cậu muốn nói điều gì cơ?

- Những ngôi sao có ý nghĩa khác nhau với mỗi người. Với một số người, những người lữ hành, các vì sao là kẻ dẫn đường. Với một số người khác, chúng chẳng là gì hơn ngoài những đốm sáng lấp lánh. Đối với các nhà bác học chúng là những bài toán. Đối với nhà kinh doanh chúng là vàng. Nhưng với mọi người, tất cả các vì sao đều câm lặng. Còn ông, ông sẽ có những ngôi sao mà chẳng ai có cả...

- Cậu muốn nói điều gì cơ?

- Khi ông nhìn ngắm bầu trời, ban đêm, bởi tôi đang sống trên một ngôi sao nào đó, bởi tôi đang cười trên một trong những vì sao, nên với ông tất cả các vì sao đều cười. Ông sẽ có, mình ông, những ngôi sao biết cười!

Và cậu lại cười.

- Và khi ông đã khuây khỏa (người ta đều rồi sẽ nguôi ngoai), ông sẽ thấy vui lòng vì đã quen biết tôi. Ông mãi mãi là bạn của tôi. Ông sẽ muốn cười với tôi. Rồi đôi khi ông mở cửa sổ ra, như thế, chỉ để cảm thấy vui thôi... Và những người bạn của ông sẽ lấy làm lạ khi thấy ông cười lúc ngước ngắm bầu trời. Thế là ông sẽ nói với họ: "Phải, những vì sao, chúng luôn khiến tôi cười!" Và họ sẽ nghĩ là ông phát điên. Hoá ra tôi đã chơi khăm ông...

Rồi cậu lại cười.

- Xem như tôi đã tặng ông, thay vì những ngôi sao, là hàng tá những chuông nhỏ biết cười...

Và cậu cười. Rồi cậu trở nên nghiêm nghị lại:

- Đêm nay... ông biết đấy... đừng đến nhé.

- Tôi sẽ không rời cậu đâu.

- Tôi sẽ vẻ dường như đau lắm... Tôi sẽ vẻ dường như chết đến nơi. Như vậy đấy. Đừng đến chứng kiến cảnh đó, nào có đáng gì phải vậy...

- Tôi sẽ không rời cậu đâu.

Nhưng cậu tỏ vẻ lo lắng:

- Tôi nói với ông điều này... một phần cũng bởi vì rắn. Không được để nó cắn ông... Loài rắn, chúng bất nhẫn lắm. Chúng có thể cắn chỉ để vui thôi...

- Tôi sẽ không rời cậu đâu.

Nhưng có cái gì đó làm cậu yên tâm:

- Đúng là nó không đủ nọc độc cho lần cắn thứ hai...

Tối hôm ấy, tôi không trông thấy cậu ra đi. Cậu đã thoát đi không một tiếng động. Khi tôi đã đuổi kịp được cậu rồi, cậu bước quả quyết, thật nhanh. Cậu chỉ nói với tôi:

- A! Ông đây rồi...

Và cậu nắm lấy tay tôi. Nhưng cậu tự giằn vặt lần nữa:

- Ông đã sai lầm rồi. Ông sẽ đau khổ đấy. Tôi sẽ có vẻ chết nhưng không phải thật đâu...

Tôi, tôi im lặng.

- Ông hiểu mà. Nó quá xa. Tôi không mang nổi thân thể này cùng. Nó quá nặng.

Tôi, tôi im lặng.

- Nhưng nó cũng sẽ chỉ như cái vỏ cũ kĩ bỏ đi. Chẳng việc gì phải buồn vì những cái vỏ cũ...

Tôi, tôi im lặng.

Cậu có vẻ hơi nản. Nhưng cậu gắng lần nữa:

- Sẽ khả ái lắm, ông biết mà. Tôi cũng vậy, tôi sẽ ngắm nhìn những vì sao. Tất cả các vì sao đều sẽ trở thành những cái giếng với ròng rọc han rỉ. Tất cả mọi ngôi sao sẽ rót cho tôi uống...

Tôi, tôi im lặng.

- Sẽ thật sự rất vui! Ông sẽ có năm trăm triệu chuông nhỏ, còn tôi sẽ có năm trăm triệu nguồn nước...

Rồi cậu cũng lặng lời, bởi cậu sắp khóc...

- Kia rồi. Hãy để tôi bước đi một mình thôi.

Và cậu ngồi xuống vì sợ. Rồi cậu nói:

- Ông biết đấy... đoá hoa của tôi... tôi có trách nhiệm với nàng! Nàng quả thật yếu ớt! Nàng quả thật ngây thơ! Nàng chỉ có bốn cái gai chẳng đáng gì để phòng tự vệ hòng chống trọi với đời...

Tôi, tôi ngồi xụp xuống bởi không thể giữ mình đứng được nữa. Cậu nói:

- Đây rồi... Chỉ có thế thôi...

Cậu lại lưỡng lự thoảng chút, rồi cậu đứng lên. Cậu tiến một bước. Còn tôi, tôi sững lặng.

Chẳng có gì khác ngoài một loáng chớp màu vàng gần mắt cá chân cậu. Cậu đứng bất động một lát. Cậu không kêu lên. Cậu ngã xuống nhẹ nhàng như một thân cây. Cả một tiếng động nhẹ cũng không có, bởi vì cát. 

Và bây giờ đúng vậy, sáu năm đã trôi qua... Trước đây tôi chưa bao giờ kể lại câu chuyện này. Những đồng chí gặp lại tôi đã rất vui mừng vì thấy tôi trở về sống sót. Tôi đau buồn nhưng đã nói với họ: "Đó là vì mệt..."

Giờ thì tôi đã thoáng chút nguôi ngoai. Nghĩa là... chưa phải hoàn toàn. Nhưng tôi biết hẳn cậu đã trở về tinh cầu của mình, vì, vào rạng sáng hôm sau, tôi đã không tìm thấy thân xác cậu. Thân xác ấy chẳng nặng nề là bao... Và tôi thích ban đêm lắng nghe các vì sao. Chúng như năm trăm triệu cái chuông nhỏ...

Nhưng rồi lại có điều bất thường xảy ra. Cái rọ mõm, khi vẽ cho Hoàng tử nhỏ, tôi đã quên không vẽ thêm một dây da! Cậu sẽ không thể nào buộc nó vào con cừu được. Thế là tôi tự hỏi: "Chuyện gì đã xảy ra trên tinh cầu ấy? Có lẽ nào con cừu đã ăn mất đóa hoa chăng..."

Đôi khi tôi tự nhủ: "Chắc chắn là không! Hoàng tử nhỏ đêm nào cũng đậy nàng hoa của mình dưới bầu kính, và cậu trông chừng con cừu thật cẩn thận..." Thế là tôi thấy hạnh phúc. Và tất cả các vì sao đều mỉm cười dịu dàng.

Khi thì tôi tự nói: "Mọi người ai cũng có một lần lơ đãng, và thế là đủ! Cậu đã quên mất, một đêm nào đó, đậy bầu kính, hoặc con cừu lẻn ra không một tiếng động trong đêm..." Thế là những chuông nhỏ đều biến thành nước mắt!...

Đó là một bí ẩn thật sự lớn lao. Với bạn, người cũng yêu Hoàng tử nhỏ, cũng như với tôi, cả vũ trụ này sẽ chẳng còn như cũ nếu như ở đâu đó, không ai biết ở đâu, một con cừu mà chúng ta không biết đã, có hay không, ăn một đoá hoa hồng...

Hãy ngước ngắm bầu trời. Hãy tự hỏi: "Con cừu đã ăn hay chưa một đóa hoa?" Và bạn sẽ thấy dường như tất cả đều thay đổi...

Và không một người lớn nào hiểu được chuyện ấy quan trọng đến nhường nào! 

Đây là, đối với tôi, là phong cảnh đẹp nhất và buồn nhất trên thế giới. Nó có cảnh quan giống như bức tranh cuối cùng, nhưng tôi vẫn vẽ lại nó thêm một lần nữa để chỉ bày cho bạn rõ ràng hơn. Chính nơi đây Hoàng tử nhỏ đã xuất hiện trên Trái Đất, để rồi biến mất.

Xin nhìn thật kỹ quang cảnh này để chắc chắn nhận ra nó ngay, nếu có ngày bạn tới Châu Phi, trong sa mạc. Và, nếu bạn chợt tình cờ băng qua nơi đó, tôi năn nỉ bạn rằng, xin đừng vội vàng đi, xin nán đợi một chút ngay dưới ngôi sao này! Nếu bấy giờ một cậu bé đi về phía bạn, nếu cậu ấy cười, nếu cậu ấy có mái tóc vàng kim, nếu cậu ấy không trả lời những câu hỏi, bạn sẽ đoán chắc ra cậu ấy là ai. Nếu vậy xin tử tế! Đừng bỏ tôi buồn đến dường này: xin hãy viết cho tôi ngay rằng cậu ấy đã trở lại...

-----

Bản dịch CC. 24.01.2014

Ảnh: trong Le petit prince của tác giả Antoine de Saint-Exupéry